نشا کاری و مشکلات تولید نشا
نشا گیاهچه ای ریز و چند برگی که از رشد اولیه بذر در محیط خزانه است می باشد. در پرورش مدرن و امروزه، قسمتی از دوره رشدی را در محیطی کنترل شده می گذراند. پس از مساعد شدن شرایط به محل کشت اصلی انتقال مییابد. خزانه محیط مناسب برای حداکثر رشد اولیه بذر میباشد.
بهترین کود جهت افزایش رشد رویشی در نشاء
کود ریکوروت محصول شرکت ریکوتک اسپانیا
موارد استفاده از کود ریشه زا ریکوروت
-
-افزایش رشد نشاء در گلخانه ها
-
-ضد استرس به گیاه و فعال کننده متابولیسم گیاه
-
-ترمیم کننده ریشه ها در طی دوره رویشی
-
-تغذیه کامل ریشه ها در دوره رشد
-
-تحریک ریشه دهی و افزایش رشد ریشه ها
شرایط آب و هوایی
کشاورزی بشدت تابع شرایط آب و هوایی میباشد. حتی در سیستمهای تحت کنترل (گلخانه) نیز، شرایط آب و هوایی همچنان بر فرایند کشاورزی تاثیر می گذارد. گرچه متاثر شدن گلخانه از شرایط اقلیمی، نسبت به فضای باز، کمتر می باشد. هدف اصلی از نشا کاری جلو انداختن فرایند تولید از طریق تولید گیاهچه های سالم و قوی است. در نهایت عرضه زودتر محصول به بازار مصرف، می باشد.
حالت کلی و عمومی به این صورت است که بذر ، تقریبا یکماه زودتر از شروع کشت اصلی، در گلخانه کاشته می شوند. تا گیاهچه های سالم و قوی سه تا چهار برگی تولید شوند. سپس به زمین اصلی ، منتقل می شود.
مزیت های نشا کاری
گیاهچه های سه تا چهار برگی وارد شده به زمین اصلی، دارای سیستم های دفاعی توسعه یافته تری نسبت به بذر تازه کاشته شده، می باشند. تبعا این نشاها و گیاهچه ها، مقاومت بیشتری نسبت به آفات و بیماریها و علفهای هرز موجود در زمین اصلی دارند.همچنین گیاهچه ها و نشاها می توانند در گلخانه، از شرایط آب و هوایی نامساعد، فرار کرده و یا در امان بمانند و پس از رفع شرایط آب و هوایی نامطلوب، به زمین اصلی وارد میشوند. همچنین به دلیل گسترده بودن سیستم ریشه ای نشاها، راندمان جذب و بهره وری از کودها و عناصر غذایی تزریق شده به خاک، افزایش می یابد.
دیگر اهداف و مزایای نشا کاری
1-کوتاه شدن دوره رشد
2-فرار از شرایط نامساعد محیطی
3-یکنواختی محصول
4-کاهش میزان مصرف کود و بذر و آب
5-صرفه جویی در هزینه های کلی
تولید نشا صیفی جات
جهت تهیه نشا باید 6 تا 8 هفته قبل از انتقال به زمین اصلی اقدام به کشت بذور نمود. سن نشا می تواند بطور معناداری عملکرد ارقام را تحت تاثیر قرار دهد.
روش سنتی و مرسوم
در روش سنتی و مرسوم، بذرهای صیفی جات در اوایل مرداد در خزانه نشا پوشیده از برگ درخت خرما کشت میشود. در اوایل آبانماه نشاها به زمین اصلی منتقل می گردند.
مشکلات خزانه با تراکم بالا نشا
تراکم بالای کشت در خزانه منجر به رقابت نوری شدید بین نشاها خواهد شد. علاوه بر افزایش ارتفاع بوته، علفی شدن و نازک شدن آن را نیز به دنبال دارد. مسلما رشد رویشی این چنین گیاهانی در زمین اصلی بخوبی انجام نشده و از پتانسیل خوبی جهت تولید محصول برخوردار نخواهند بود. با توجه به موارد ذکر شده، می توان نشاء مرغوب را در ظروف کاشت با استفاده از محیط کشت مناسب ، تولید نمود و با موفقیت بالایی به زمین اصلی منتقل نمود.
مشخصات نشا مرغوب
جهت تهیه نشاهای مرغوب، بذر از برندهای معتبر که عاری از آفات و بیماریها است تهیه شده باشند. نشا بایستی همچنین دارای ذخیره کربوهیدراتی خوب باشد که نشانه آن، ساقه ضخیم است که می تواند گیاه را عمود نگه دارد. بطوریکه با زدن ضربه به پهلوی نشا، بصورت فنری به جای خود برگردد و چوبی بودن آن حس شود.
مشخصات ظاهری نشای مرغوب
♦طول نشا بین 12 تا 17 سانتیمتر باشد
♦تشکیل نشدن رنگ ارغوانی در ساقه
♦ریشه ها سفیدرنگ باشند
♦نشا بدون زردی و علایم کمبود عناصر غذایی باشد
◊نشا به خوبی در 2 هفته آخر در خزانه، مقاوم و سازگار با محیط بیرون شده باشند. سپس بطور صحیح به مزرعه منتقل شود.
نکات کلیدی استفاده از نشاهای مرغوب
1-هرگز عمل مقاوم سازی نبایستی در کنار زمین اصلی انجام گردد.
2-نشاهایی که گل و یا علامت گلدهی را ندارند در زمین بهتر مستقر می شوند.
◊نشاهای با سن 4 تا 5 هفته، بهترین زمان انتقال می باشند.
تهیه بذر
5 تا 8 هفته قبل از انتقال نشا به زمین اصلی، کار آماده سازی بستر گلخانه و کشت بذور در گلخانه انجام می شود. برچسب قوطی ها فقط دارای اطلاعات تجاری است و به نام رقم و هیبرید بودن یا نبودن و درصد جوانه زنی و خلوص آن اشاره می کنند. برای پرورش نشا ایده آل و تولید نشا مرغوب در گلخانه تا جای ممکن از بذور مورد اطمینان با مشخصات مناسب تهیه کنید. در صورت اختصاص دادن توجه و هزینه برای خرید بذر مناسب، از هزینه های احتمالی آینده که تبعات استفاده از بذور نامرغوب میباشد جلوگیری خواهد شد. در مورد هزینه در این بخش صرفه جویی نکنید.
در آمد تولید نشا
امروزه نه تنها فقط گلخانه داران بلکه بسیاری از افراد در منزل با تهیه بذر مرغوب و تولید نشاهای استاندارد با توجه به دستورالعمل های تولید نشا، به عنوان یک شغل برای خود در آمدزایی مطلوبی دارند.
فروشگاه اینترنتی کشاورزنت توزیع کننده بدون واسطه انواع بذر صیفی جات ، بذر گوجه فرنگی، بذر خیار فضای باز، بذر خیار گلخانه ای و … از شرکت های معتبر اروپایی (باسف، نانهمز، دایموند سیدز، نیاگارا و . . .) میباشد.
برای دریافت مشاوره در زمینه انتخاب بذر مناسب برای نشا صیفی جات با کارشناسان کشاورزنت(09112736682-09917916082) تماس بگیرید.
میزان بذر مورد نیاز
تلفات بذور
در صورت امکان از بذور پلت شده استفاده شود. هر گرم بذر بدون پوشش معمولا، 350 تا 400 دانه می باشد. بذر بایستی جدید و حداکثر 4 سال سن داشته باشد. معمولا ده درصد بذور جوانه نمی زنند و ده درصد جوانه می زنند ولی سبز نمی شوند. 5 درصد گیاهچه ها هم تلف می شوند. پس بایستی تلفات 25 درصدی را در نظر گرفت. برای تهیه 750 عدد نشا، بایستی 1000 عدد بذر را کشت کرد.
میزان بذر در کشت مستقیم
میزان بذر مصرفی در کشت مستقیم 2 تا 2.5 کیلوگرم در هکتار و در کشت نشایی 400 تا 500 گرم در هکتار است.
تهیه نشا به دو صورت سنتی در خزانه کرتی (کشت بذرها با تراکم متوسط) و بصورت نامنظم است و در روش مدرن نشاء کاری، که در حال حاضر در خزانه های تولید نشا در گلخانه ها مرسوم است، از سینی های کاشت استفاده می شود.
این ظروف با مخلوط کشت مناسب که ممکن است پیت ماوس و یا کوکوپیت باشد پر شده و بذر درون آنها کشت می شود. انتقال نشا از درون این ظروف آسان بوده و به دلیل مخروطی شکل بودن ساختار ریشه، به راحتی می توان نشا را خارج کرد و بدون آسیب به ریشه، در محل اصلی کشت کرد.
برای دریافت مشاوره در زمینه میزان بذر مصرفی برای نشا کاری با کارشناسان کشاورزنت(09112736682-09917916082) تماس بگیرید.
در روش سنتی پرورش نشا خارج از سینی های کشت نشا تلفات بالایی هنگام انتقال به زمین اصلی رخ می دهد و نشاهای باقیمانده هم از وضعیت خوبی برخوردار نمی باشند و رشد کمی را در اوایل خواهند داشت. از طرفی در زمان انتقال نشا به زمین اصلی، ریشه های گیاه قطع شده و پس از انتقال، مدت زمانی طول خواهد کشید تا رشد رویشی خود را آغاز کنند و به همین ترتیب محصول دیررس خواهد شد.
زهکشی سینی کشت
اهمیت زهکشی مناسب در سینی های تولید نشا به گونه ای است که به شرط زهکشی خوب و خروج آب اضافی از ته سلول، نگهداری رطوبت و امکان درآوردن راحت نشا، هر نوع سینی را می توان به کار برد.
جنس سینی کشت
معمولا سینی ها از پلاستیک و یا فوم های پلی استیرن یا همان یخدانهای سفید می باشد.
مزایای سینی کشت نشای مناسب
هرچه سلولهای سینی بزرگتر باشد، نشای تولیدی باکیفیت تر و زودرس تر و محصول بیشتر تا 6 تن افزایش عملکرد در واحد هکتار میشود. بایستی بعد اقتصادی مسئله را هم در نظر گرفت، هر سلول در سینی کشت، بایستی دارای حجم خاک کافی معمولا 30 تا 50 سانتیمتر مکعب باشد. معمولا ابعاد 3 سانتیمتر برای طول دهانه و 3 سانتیمتر برای عرض دهانه و 5 سانتیمتر برای عمق، مناسب میباشد . بدین ترتیب میتواند نشاهایی با تاج قوی تولید کند. در صورت کوچک بودن سلول سینی ها، معمولا ریشه بصورت کلاف متراکم و گره خورده درآمده که رشد و نمو گیاه در زمین اصلی را با مشکلات فراوانی مواجه می کند.
سینی نشا 128 سلولی (برای خرید این محصول روی آن کلیک کنید.)
سینی نشا 72 حفره ای (برای خرید این محصول روی آن کلیک کنید.)
نحوه استفاده از سینی های نشا استفاده شده
در صورت استفاده از سینی های قدیمی یا استفاده شده، بایستی ابتدا آنها را با آب معمولی شستشو داد تا بقایای خاک و یا گیاه حذف شود سپس آنها را بمدت یک ساعت در محلول 10 درصد وایتکس یا سفیدکننده معمولی قرار داد و دوباره با آب معمولی شستشو داد.
تهیه بهترین محیط کشت
بهترین محیط کشت جهت تولید نشا، محیطهای بدون خاک می باشد. معمولا محیط های تجاری دارای پیت ماوی یا کوکوپیت و پرلیت و یا ورمی کولایت می باشند. پیت بایستی دارای PH بین 5 تا 6 باشد. EC این مخلوط ها بایستی قبل از کشت بذر بین 1 تا 2 میلی موس بر سانتیمتر باشد. در تغذیه نشا از کاربرد محیط هایی که حاوی مقدار زیادی عناصر تغذیه ای یا کودهای شیمیایی است بایستی جدا اجتناب شود. نسبت قابل توصیه برای مخلوط کشت، شامل: 70 درصد پیت و 20 درصد پرلایت و 10 درصد ورمی کولایت می باشد.
اجزای بهترین محیط کشت نشا
♦پیت ماوس، ماده پایه ای مخلوط میباشد.
♦ورمی کولایت، دارای مواد غذایی و همچنین نگهدارنده رطوبت و دارای زهکش مناسب است.
♦پرلیت، جهت ایجاد تهویه و زهکشی مناسب است.
♦محیط های کشت نشا تجاری آماده ای به نامهای Fafard, Metromix, Promix, Jiffymix نیز با رعایت تناسب بین اجزای بهترین محیط کشت نشا، مناسب می باشند.
آیا میتوان از خاک زراعی برای نشا کاری استفاده کرد؟
خیر از بکار بردن خاک زراعی برای نشا کاری بدلیل سنگین بودن و همچنین آلوده بودن به آفات و بیماریها و علفهای هرز جدا خودداری گردد. محیط های بدون خاک دارای وزن سبکی بوده و عاری از آفات و بیماریها بوده و سله نمی بندد و براحتی قابل انبار کردن است. محیط های خشک را می توان به مدت یک شب، با آب خیس داد تا حجم نهایی خود را بدست آورند. در آخر بایستی محیط مانند یک اسفنج چلانده باشد تا دارای آب زه مانند نباشد.
آیا برای تمامی گونه ها می توان از روش نشا کاری استفاده کرد؟
خیر برای برخی گونه ها نشا کاری توصیه نمی شود(سیب زمینی، گندم و جو و…). همیشه این نگرانی وجود دارد که هنگام انتقال نشاء به زمین اصلی، به گیاهچه ها و نشاها، تنش زیادی وارد شود.
مقاوم سازی نشا قبل از ورود به زمین اصلی
گیاهچه ها و نشاهایی که در گلخانه و شرایط کنترل شده، پرورش می یابند معمولا هنگام انتقال نیاز به یک دوره مقاوم سازی دارند. مقاوم سازی یعنی گیاه به تدریج تحت تنش ملایمی از خشکی یا سرما قرار می گیرد تا تحمل گیاه افزایش بیابد. در هنگام انتقال نشا باید توجه داشت که آسیب دیدن ریشه ها به حداقل برسد. شرایط آب و هوایی و تیمار نشاها برای استقرار سریع تر در زمین اصلی نیز فاکتور های مهمی هستند که باید آنها را در نظر گرفت.
مزایای استفاده از کوکوپیت
کوکوپیت راحتتر از پیت ماوس رطوبت می گیرد. PH خنثی دارد. دارای مقدار ناچیزی عناصر غذایی است. پس باید به دقت تغذیه شود زیرا نمی تواند نشا را از هنگام سبز شدن تا انتقال، تغذیه کند. محیط بایستی پاکیزه و عاری از آفات و بیماریها و علفهای هرز و همچنین محیط شکننده و دارای زهکش خوب باشد. محیط نبایستی آنقدر سبک باشد که ریشه ها با جریان هوا مواجه شوند.
عمق کشت بذر در سینی نشا
عمق کشت از 3 تا 5 میلیمتر می باشد. بهتر است بذور کشت شده را با لایه ای از ورمی کولایت پوشش داد که در عین حال سبکی، باعث حفظ رطوبت و بهتر سبز شدن بذر ها می گردد. سینی ها حداقل بایستی 20 تا 25 سانتیمتر از زمین فاصله داشته باشند.
برای مشاهده مقاله آموزشی نحوه نشا کاری اینجا را کلیک کنید.
شرایط محیطی تولید نشا
دما
حداقل دما برای جوانه زنی 7 درجه سانتیگراد است. بهترین جوانه زنی در نشا کاری در دمای بین 10 تا 25 درجه سانتیگراد اتفاق می افتد. رشد گیاهچه ها نیز در دمای 20 تا 25 درجه سانتیگراد صورت می گیرد. در دماهای بالا معمولا نشاها، لاغر و قدبلند و در نتیجه بی کیفیت می شوند.
نیاز نوری
بذور صیفی جات در تاریکی، بالاترین درصد جوانه زنی را دارند. معمولا پس از جوانه زنی، با ایجاد سایبان و کاهش نور به میزان 30 تا 40 درصد، با استفاده از توری با آب آهک روی گلخانه می توان رشد خوبی را بدست آورد. در صورت کم و یا زیاد بودن نور گیاهچه ها به ترتیب بلند و لاغر و کوتاه و نامرغوب می شوند.
نیاز نوری نشاها در تابستان
البته اگر عمل نشا کاری در گلخانه در تابستان باشد تاریک کردن گلخانه باعث میشود که بوته ها به دنبال نور رفته و رشد علفی پیدا کنند. تنها در روزهای قبل از جوانه زنی و ابتدای رشدنیاز نوری پایین است. سپس با رویش برگ های اولیه این نیاز افزایش می یابد. استحکام ساقه و ریشه زنی مطلوب در ازای تناسب بین نور مورد نیاز، دما و آبیاری می باشد.
نورهای مصنوعی
در صورتی که نمی توان نور مطلوب را از خورشید تهیه کرد، میتوانید از نور مصنوعی با ال ای دی رشد استفاده کنید. این عمل می تواند راهکاری کم خرج و مفید باشد. چرا که شبیه ساز نور خورشید است. ال ای دی رشد همه نوری که گیاه نیاز دارد را برای آن فراهم میکند. این لامپ ها معمولی نیستند و دارای رنگ بنفش هستند که می توانید آن را در توانهای مختلف برقی تهیه کنید.
آبیاری
آبیاری به صورت روزانه
به مجموعه ریشه و مخلوط خاکی، کلاف گفته می شود. هنگامی که سطح خاک و کلاف، خشک و شکننده باشند و گیاهان در حال ورود و ابتدای ورود، به مرحله پژمردگی باشند. آبیاری هر روز لازم است. در صورت استفاده از آب با شوری کم در دو هفته اول، جوانه زنی و رشد بعدی نشاها بهتر خواهد بود. کلاف بایستی صبح ها آبیاری شود و در صورت نیاز به دو بار آبیاری ، آبیاری دوم حتما بایستی قبل از ساعت سه بعداز ظهر انجام شود.
افزایش راندمان آبیاری
برای جذب بهتر و صرفه جوئی در مصرف آب، بهتر است ابتدا فاصله آب پاش ها و اسپیرانکلرها به مدت یک دقیقه کار کرده و سپس آبیاری قطع و بقیه آبیاری 5 دقیقه بعد انجام شود. بهترین وسیله استفاده از بوم های آبیاری است. چرا که روند آبیاری به صورت کنترل شده و با فشار متناسب با قابلیت برنامه ریزی، بهترین روش آبیاری نشاهای حساس و جوانه ها میباشد.
ضرورت زمانبندی آبیاری نشا
هرگز نشاها در غروب یا شب آبیاری نشوند . مهلت آبیاری از صبح هنگام طلوع تا ساعت 3 بعدازظهر می باشد. خارج از این دامنه آبیاری انجام نشود. بایستی اندام هوائی گیاه، طی شب خشک باشد تا از مرگ گیاهان، قارچی شدن و بیمار شدن گیاه، جلوگیری شود. در صورت امکان آب آبیاری از بالای گیاهان، روی گیاهان ریخته نشود. آبیاری بیش از حد بسیار بیشتر از تشنگی بیش از حد، باعث مرگ گیاهان می شود.
بهداشت خزانه
معمولا مبارزه با بیماری بدلیل عمر کوتاه نشاها (5 تا 6 هفته ای) در خزانه معنادار نمیباشد. پس بایستی پیشگیری انجام گیرد. استفاده از مواد نو در حد امکان، تهویه خوب گلخانه و در صورت مشاهده مرگ گیاهچه ها از سموم کاپتان و فربام استفاده شود.
بدلیل امکان انتقال ویروس موزائیک توتون به نشاها، هرگز در خرانه یا هنگام کار کردن و همچنین در محل انبار بذرهای باز شده، سیگار و یا قلیان مصرف نشود. هیچگونه تنباکوئی نگهداری نگردد.
تغذیه نشا
قبل از سبز شدن بذور نبایستی هیچگونه تغذیه ای انجام شود. بذر ها به محض جوانه زدن باید تغذیه شوند. 2 تا 3 بار تغذیه در هفته، مناسب است. کود های اوره یا کودهای حاوی اوره، هرگز استفاده نشوند. مصرف کود زیاد به گیاهچه ها آسیب می زند. در هر آبیاری می توان کودهای حاوی نیتروژن به مقدار 100 قسمت در میلیون و فسفر و پتاس را 5 تا 10 قسمت در میلیون با آب آبیاری استفاده کرد.
کود بیو 20 گلد امکس (برای خرید این محصول روی آن کلیک کنید.)
کود انرژیل 100 (برای خرید این محصول روی آن کلیک کنید.)
روش تغذیه ای پالس
با استفاده از روش پالس که به معنای استفاده یک یا دوبار در هفته است و بصورت نیتروژن 250 تا 300 قسمت در میلیون و فسفر و پتاس 50 قسمت در میلیون، آب آبیاری می توان استفاده کرد. با روش پالس، نهالهای قویتری تولید می کند.
مصرف سکوسترن آهن به مقدار دو گرم در هر 20 لیتر آب، دو تا سه بار در سه هفته آخر، توصیه می شود.
محلول پاشی روی با غلظت پایین نیز در هفته چهارم توصیه می گردد.
با توجه به اقتصادی بودن می توان تمام عناصر ریزمغذی را یک یا دو بار از روز بیستم به بعد، استفاده کرد.
ارغوانی شدن نشاها
کمبود فسفر و دمای پایین و نور زیاد و کمبود کودهای ریزمغذی موجب ارغوانی شدن نشاها می گردد.
مرحله اول تغذیه نشا
قبل از جوانه زنی باید از هیومیک اسید ها استفاده شود. در دوره ی ده روزه ی اول جهت افزایش رشد گیاه از فسفر و ازت به نسبت بیشتری نسبت به سایر عناصر استفاده می شود. آهن به دلیل موثر بودن در تشکیل کلروفیل یک عنصر لازم در این مرحله است، زیرا روی رشد و سبزینگی گیاه تاثیر میگذارد.
مرحله دوم تغذیه نشا
در مرحله دوم تغذیه از لحظه شروع جوانه زنی اولین بذر تا زمانی که کل بذرهای کاشته شده جوانه بزند. در این مرحله باید روی تقویت ریشه تمرکز شود. برای دستیابی به این منظور، درصد فسفر در ترکیب استفاده شده بیشتر باشد.
مرحله سوم تغذیه نشا
در واقع اصلی ترین مرحله ی تغذیه است. پس از اینکه کل بذرها جوانه زدند این مرحله آغاز می شود. بدین صورت که به مدت ده تا پانزده روز باید روی ساقه و رشد رویشی تمرکز شود، اما در عین حال روی ریشه و سبزینگی نشا هم باید کارهایی انجام شود. در این مرحله نیز مانند تمامی مراحل رشد نشا، از تمامی عناصر استفاده می شود تا تعادل حفظ گردد.
منتها بیشترین عناصر استفاده شده، پتاسیم و فسفر است. زیرا این دو عنصر موجب افزایش ضخامت ساقه میگردد.
نیاز منیزیم در نشا کاری
سولفات منیزیم نیز در کل این دوره باید استفاده گردد. به این صورت که منیزیم را در آب آبیاری ریخته و هر هفته استفاده می کنیم. جهت مرحله چهارم که در واقع مرحله ی آخر نشا است روی جزییات نشا و رفع عیب های احتمالی آن مانند سبزینگی برگ، ریشه های پر و ساقه ی ضخیم تمرکز می شود.
همچنین توجه به نحوه ی کنترل رطوبت و آب آبیاری بسیار مهم است. رطوبت باید به نحوی تنظیم شود که گیاه مستعد آلوده شدن به عوامل بیماریزا، نشود. آبیاری حتما در ساعات اول صبح انجام باید انجام گیرد. ساعات پیشنهادی محلول پاشی نیز یک ساعت قبل از آبیاری ونیم ساعت قبل از غروب آفتاب است. در کل به نحوی باید ساعات آبیاری و محلول پاشی تنظیم گردد که سطح برگ در شب خیس نباشد تا ریسک بروز قارچ تا حد ممکن کاهش یابد.
برای دریافت مشاوره در زمینه امر تغذیه در نشا کاری با کارشناسان کشاورزنت(09112736682-09917916082) تماس بگیرید.
برس کشی نشاها
تراکم زیاد نشاها در سینی ها باعث طویل شدن سریع ساقه ها می شود. این مورد سبب تولید نهال با ساقه های بلند و ضعیف که مستعد شکستگی در طول نشا کاری هستند؛ می شود. برس زنی (تحریک مکانیکی گیاهچه ها) باعث کاهش طول ساقه در طول رشد گیاه خواهد شد.
برس کشی روزانه از روز بیستم با یک برس بسیار نرم روی انتهای نشاها می تواند از رشد طولی نامناسب آنها جلوگیری نماید. این کار با کف دست نیز مانند توسری زدن آرام نیز می تواند انجام شود.
بیماری ها، آفات و ناهنجاری ها در تولید نشا
به دلیل کوتاه بودن دوره تولید در خزانه، معمولا فرصت کنترل و مبارزه بیماریها نمی باشد لذا مهمترین نکته، رعایت بهداشت است.
پژمردگی فوزاریومی
این بیماری در هر شرایطی اتفاق می افتد و معمولا فرصتی برای مبارزه نمی باشد. کنترل موثر وجود ندارد. گیاهان آلوده ریشه کن شوند. قارچکش ها را می توان استفاده کرد.
بوتریتیس
کنترل سخت است پس بایستی پیشگیری کرد. تهویه خوب و زهکشی خوب و کاهش وجود توده های آب در سطح گلخانه یا سینی های کاشت و مصرف تیرام و سایر قارچکشها ضروری است.
مرگ گیاهچه
کنترل سخت است پس بایستی پیشگیری کرد. اجتناب از آبیاری پاششی بروی گیاهان است. تهویه خوب و زهکش خوب و مصرف قارچکشهای سیستمیک است.
نشاهای لاغر و بلند
برای جلوگیری از تولید چنین نشاهایی بایستی از شرایط ایجاد نور کم و دمای زیاد و مصرف نیتروژن بالا جلوگیری کرد.
مقاوم سازی نشا
مقاوم سازی برای شوکه نشدن نهال ها و کاهش تلفات هنگام خروج نهالها از شرایط فراهم خزانه و ورود به شرایط سخت مزرعه انجام می گردد.
مقاوم سازی نشا در واقع آماده سازی و انتقال به مرور از گلخانه به شرایط مزرعه ای خواهد بود. اصطلاح مقاوم سازی یا خوگیری به هر عملیاتی گفته می شود که سبب مقاوم ساختن و استحکام بافت های نشا بشود. دوره مقاوم سازی از 3 الی30 روز طول خواهد کشید.
نکات کلیدی مقاوم سازی نشاها
در این بازه رشد را باید متوقف کرد و تحمل نشا را بالا برد تا در زمین اصلی بخوبی رشد کند. از روز 21 تا هفته آخر تولید (تولید نشا در خانه یا تولید نشا گلخانه ای)، بایستی مقاوم سازی نشا بتدریج انجام شود. همچنین بایستی دما را افزایش داد و آبیاری، کمتر انجام شود و شدت نور نیز بیشتر شود. در ابتدا به مدت چند دقیقه نور کامل و به تدریج آن را به کل طول روز در پایان، افزایش دهید. آبیاری بایستی کم شود و اجازه داد تا نشاها وارد مرحله پژمردگی برگها شوند و سپس آبیاری کرد. پژمردگی نبایستی بیش از دو ساعت طول بکشد. پژمردن نشاها امری طبیعی است.
شرایط انتقال نشا
از تریلرهای مخصوص و یا کامیون های مجهز به سیستم قفسه بندی مناسب سینی های نشا، استفاده شود. صبح زود پس از آبیاری، نهال ها جابه جا شوند. قبل از برداشتن از گلخانه، همه نهال ها آبیاری شوند. قبل از اینکه ساقه ها، بر اثر پژمردگی افتاده شوند آبیاری نمایید.
نشا ها را چند روز قبل از انتقال به زمین اصلی، از گلخانه به فضای ریکاوری یا فضای باز که شرایطی مشابه زمین کشاورزی دارد منتقل کنید. همچنین قبل از انتقال با ضد استرس محلول پاشی کنید.
زمان جا به جایی نشا با کمترین تنش دمایی و رطوبتی مواجه باشد. توصیه میشود در شرایط ثبات دمایی و رطوبتی اینکار انجام شود.
انبار کردن نشا (در صورت فراهم نبودن شرایط کشت)
برای انبار کردن نشاها باید از نور 30 درصد کاهش یافته، استفاده گردد. فقط به مدت دو روز، می توان نشا را در دمای کمی پایینتر از دمای معمولی هوا، نگهداری کرد. برای نگهداری بیشتر از دو روز، بایستی دما بین 10 تا 15 درجه سانتیگراد باشد.
بهطورکلی نگهداری از نشاء در انبار باعث کاهش کیفیت و قدرت نشاءها خواهد شد. البته انبارهایی که دارای سیستم های خنک کننده و تهویه هستند باعث کند شدن این روند میشوند. این انبارها خود شامل دو نوع هستند، انبارهای تاریک و انبارهای روشن.
۱) انبارهای تاریک
در این سیستمها فتوسنتز انجام نمیشود و درنتیجه نشاء ذخایر غذایی خود را مصرف می کند و عمر انبارداری گیاهان کاهش یافته و پس از کشت نیز درصد زیادی از نشاءها نمیگیرند. ساقه اینگونه نشاءها باریک و بلند و پس از انتقال در برابر آسیب های مکانیکی بسیار آسیب پذیرند. همچنین این نشاءها پس از انتقال ازنظر توانایی فتوسنتزی در مقایسه با بوتههای طبیعی ضعیف ترند.
۲) انبارهای روشن
این سیستم برای نشاءهای توپی که همراه با فتوسنتز قادر به جذب مواد غذایی هستند کارآمد است. در این انبارها نشاها میتوانند بر اساس مقدار نور دریافتی و تولید کربوهیدرات ها، بالانس مواد غذایی خود را تأمین کنند. همچنین از کاهش مواد ذخیره ای جلوگیری میشود، البته این روش در مورد نشاهای ریشه لخت کارایی ندارد.
گردآوری و تنظیم: *گروه کارشناسان فنی کشاورزنت*