کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای
عملیات کاشت، داشت، برداشت
در کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای نیز مانند تولید محصولات دیگر محصولات کشاورزی سه عملیات کاشت، داشت، برداشت صورت می گیرد.
عملیات کاشت:
تهیه بستر کاشت(ضدعفونی و کود دهی خاک قبل از کاشت)، تعیین زمان و تاریخ کاشت، کاشت بذر به صورت مستقیم یا غیر مستقیم(نشاکاری)، رعایت تراکم و فصول کاشت.
عملیات داشت:
کنترل عوامل محیطی(نور، دما، رطوبت، دی اکسید کربن)، آبیاری منظم، هرس و تربیت و هدایت بوته ها، تشخیص کمبود و بیشبود عناصر و اقدام برای رفع آن، کود دهی و تغذیه بوته های گوجه فرنگی، رعایت بهداشت گلخانه، کنترل آفات و بیماری ها، مبارزه با علف های هرز.
عملیات برداشت:
برداشت و درجه بندی و بسته بندی میوه، بازاریابی و انتقال و توزیع محصول
خرید بهترین بذر های گلخانه ای در فروشگاه اینترنتی کشاورزنت :
- بذر خیار پر گل ارمین
- ( برای خرید خیار پر بار و پر محصول ارمین اینجا کلیک کنید)
- بذر خیار پر گل گالاردو
- ( برای خرید خیار پر بار و پر محصول گالاردو اینجا کلیک کنید)
- بذر خیار میان گل و مقاوم به سرما آتا
- ( برای خرید خیار میان گل و مقاوم به سرما آتا اینجا کلیک کنید)
- بذر گوجه فرنگی مایا پربار و مقاوم
- ( برای خرید بذر گوجه فرنگی مایا پربار و مقاوم اینجا کلیک کنید)
تهیه زمین اصلی در کشت گوجه فرنگی گلخانه ای
در کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای برای گسترش ریشه های عمیق و قوی خود احتیاح به زمینی شنی یا شنی لومنی، قوی، پوک، نرم، عمیق با زهکشی مناسب دارد. این خاک باید غنی از مواد غذایی و عاری از عوامل بیماری زا باشد. با توجه به اینکه بیشترین فعالیت ریشه ها در عمق 30 سانتی متری خاک می باشد قبل از انتقال نشا های گوجه فرنگی به زمین اصلی باید بسترهای مناسب که تا عمق 80 سانتی متری قابلیت نفوذ ریشه را داشته باشند مهیا نمود.
عملیات آماده سازی بستر کشت
عملیات اماده سازی بستر کشت در کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای شامل جمع آوری و معدوم نمودن بقایای گیاهی باقی مانده از کشت قبلی از روی زمین گلخانه، اضافه نمودن کودهای دامی و شیمیایی مورد نیاز بر اساس آزمایش تجزیه خاک، انجام عملیات شخم و زیرو رو کردن زمین به منظور اختلاط کود و خاک و قرار گرفتن کود در منطقه توسعه ریشه، جمع آوری سنگ ها، شن های درشت وعلف های هرز از روی خاک شخم خورده و سپس خرد کردن کلوخه ها، ضدعفونی خاک بوسیله ی اشعه خورشید، بخار آب و یا سموم و مواد شیمیای و بمنظور نابودی عوامل بیماری زا، آفات و بذور علف های هرز، هوادهی و شستشوی خاک بمنظور خروج گازهای سمی، تسطیح زمین و ایجاد خطوط و ردیف های کشت.
کود مخصوص زودرسی و افزایش رنگ انرژیل 100
برای افزایش رنگ در محصول گوجه فرنگی و زودرسی میوه
ضد استرس و ضد تنش
استفاده 15 روز قبل از برداشت
PH خاک کشت گوجه فرنگی
در کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای در صورت نیاز باید از مواد تعدیل کننده PH (مانند گوگرد و آهک) با توجه به نظر آزمایشگاه و کارشناسان استفاده نمود. بهترین PH خاک برای کشت گوجه فرنگی 5/5تا 6/8 می باشد. در این حالت اگر لازم باشد باید عملیات آبشویی به منظور کاش شوری خاک انجام گیرد. گوجه فرنگی نسبت به خیار حساسیت کمتری به شوری (EC) خاک دارد و تا شوری 3 میلی موس را می تواند تحمل کند ولی افزایش EC خاک تا 4 میلی موس باعث 10% کاهش محصول، تا 6 میلی موس باعث 35% کاهش محصول و تا 8میلی موس باعث 50% کاهش محصول می شود.
تاریخ کاشت
در کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای تاریخ کاشت محصولات را با توجه به نوع و خصوصیات رقم، شرایط محیطی موجود، عوامل اقتصادی و… باید تعیین نمود تا بهترین افزایش در کیفیت و کمیت محصول حاصل شود. در کشت گلخانه ای، زمان های نا مساعد باید از دوران کشت حذف شوند و زمان نامساعد نباید در فاصله برداشت محصول قرار گیرد. بنابراین بهترست کشت را به نحوی انجام داد که فصول نامساعد در آغاز فصل کشت یا آخر فصل برداشت باشد. در ضمن تاریخ کاشت محصول باید به گونه ای باشد که در زمان برداشت محصول قیمت مناسبی در بازار داشته باشد.
کشت بهاره
کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای معمولا از اوایل آبان تا اوایل آذر شروع می شود. نشا ها در اواسط دی به زمین اصلی گلخانه منتقل می شوند و محصول از اواخر اسفند تا اواخر خرداد قابل برداشت می باشد. حذف بونه ها از اواسط تیر تا اوایل مرداد انجام می شود و بعد از آن عملیات پاکسازی،ضدعفونی و آماده سازی زمین برای کشت بعدی انجام می شود.
درکشت بهاره در صورت مساعد بودن شرایط محیطی برداشت تا پاییز(اواسط آبان) هم ادامه می یابد.این کشت به خاطر طولانی بودن فصل رشد(حدود 5 ماه وبیشتر) و باردهی بیشتر از اهمیت خاصی برخوردار است. زمان کشت گوجه فرنگی بهاره و مراحل اولیه رشد آن با روزهای کوتاه، سرد و ابری پاییز(نور کم و فتوسنتز ناچیز) مقان می شود و در نتیجه گیاه رشد ضعیفی دارد و باید شرایطی را فراهم نمود که تعادل بین رشد رویشی و زایشی برقرار شود که این باعث افزایش هزینه تولید می شود.
روش مناسب در کشت بهاره گوجه فرنگی
بنابراین در کاشت گوجه فرنگی گلخانه ایبهاره، روش کشت مستقیم کاربردی ندارد و از روش نشا کاری استفاده می شود. در ضمن واریته هایی باید انتخاب نمود که در برابر سرما مقاوم باشند.گاهی تاریخ کشت بهاره را تغییر می دهند. برای این منظور بذر گوجه فرنگی از دهه آخر آذر تا دهه آخر دی کشت می شود. نشا ها از دهه دوم بهمن تا دهه اول اسفند به زمین اصلی گلخانه منتقل می شوند و محصول از اواسط فروردین تا اواخر تیر قابل برداشت خواهد بوذ. حذف بوته ها در اواخر تیر و اوایل مرداد انجام می شود و بعد از آن، عملیات پاکسازی، ضدعفونی و آماده سازی زمین انجام می گیرد.
کشت پاییزه
در کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای معمولا از اواخر خرداد و اوایل تیر شروع می شود. نشا ها از اوایل تا اواخر مرداد به زمین اصلی گلخانه منتقل می شوند و محصول از اواسط مهر ماه تا اواسط آذر ماه قابل برداشت می باشد. حذف بوته ها از دهه سوم آذر تا دهه اول دی انجام می شود و بعد از آن عملیات پاکسازی، ضدعفونی و آماده سازی زمین انجام می گیرد.
تفاوت گوجه فرنگی پاییزه و بهاره
در کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای پاییزه بر خلاف گوجه فرنگی بهاره به دلیل برخورد با روزهای نسبتا بلند تابستان و اوایل مهر، از رشد اولیه خوبی برخوردار است ولی رسیدن میوه ها با روزهای کوتاه پاییز و زمستان مصادف می شود که ممکن است روی کیفیت و کمیت میوه ها تاثیر گذاشته و رنگ پذیری میوه ها را با مشکل مواجه کند.
مناطق مناسب کشت گوجه فرنگی
در کاشت گوجه فرنگی گلخانه ایهمانند خیار، در مناطقی که تابستان خنک و زمستان ملایم دارند دو کشت در سال میسر خواهد بود و می توان هر دو کشت پاییزه و بهاره را انجام داد. اما در مناطقی که تابستان های گرم دارند و برداشت بهاره نهایتا تا اواخر اردیبهشت میسر می باشد بهتر است به جای دو کشت در سال از یک کشت بینابین استفاده نمود. برای انتخاب تاریخ کاشت بهتر است با کارشناسان و گلخانه داران با تجربه مشورت نمود.
کشت مستقیم(بذر)
کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای هم به صورت بذری(مستقیم) و هم نشا انجام میشود البته در مورد گوجه فرنگی و فلفل عموما کشت مستقیم بذر در گلخانه توصیه نمی شود. کشت مستقیم بذر باعث کاهش هزینه نشا و کاهش مدت زمان کاری می شود ولی در کشت مستقیم برای اینکه جمعیت کامل و یکنواختی از بوته ها بوجود آید،بذر بیشتری مصرف می گردد و در نتیحه هزینه خرید بذر افزایش می یابد.
نکات هنگام کاشت بذر
در کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای قبل از کاشت بذر باید بذر ها را خیساند. بذر گوجه فرنگی را بیشتر از خیار خیس می کنند(1 تا 3 روز) چون سطح بذر گوجه فرنگی سفت و خشن است. در واریته هایی که به سختی جوانه می زنند تیمار سرمایی یا مکانیکی انجام می شود که این حالت در گوجه فرنگی کمتر است اما در فلفل دلمه ای بذر را در یخچال قرار داده یا داخل شن و ماسه مالش می دهند که حالت خشن سطح بذر اجازه جذب آب را بدهد.
بعد از خیساندن بذرها، آنها را در عمق 1-2 سانتی متری کشت می کنند(شکل 3-6) کاشت عمیق تر بذر باعث دیر جوانه زدن آن و در نتیجه باعث پوسیدن
بذر یا حمله آفات و بیماری ها به آن می شود.
کشت غیر مستقیم(نشا کاری در خزانه)
در کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای در مناطقی که زودرسی محصول مورد نظر است یا طول فصل رشد کوتاه می باشد و یا زمان گاشت متقارن با شرایط نا مساعد محیطی است، کشاورزان از روش نشاکاری در خزانه بهره می گیرند. همچنین نشاکاری باعث کاهش تلفات بذور هیبدرید، تولید نشا های قوی و سالم، کاهش هزینه سوخت و تولید می شود. به ازای هر 500 متر مربع از زمین اصلی، 3-2 متر مربع فضا برای ایجاد خزانه لازم است(برای هر یک هکتار حدود 40 متر مربع خزانه لازم است).
نکات هنگام کشت بذر بصورت نشا
قبل از کشت بذرها به منظور تهیه نشا باید بذرها را خیساند(1 تا 3 روز) تا بذرها نرم شوند و آمادگی برای جوانه زنی پیدا کنند. کشت غیر مستقیم(شکل 4 -6) نسبت به کشت مستقیم محاسنی دارد که در فصل خیار گلخانه ای به آنها اشاره شد.
تهیه نشا گوجه فرنگی
تهیه نشا گوجه فرنگی در خزانه(شکل 5-6) همانند خیار انجام می شود و ی توان به یکی از روش های زیر عمل نمود:
کشت بذر در گلدان های نشا
در کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای به روش گلدان نشا بذر ها را در گلدان ها یا لیوان هایی با قطر 10-7/5 سانتی متر می کارند. عمق کشت در گلدان 1 سانتی متر است، عمق بیشتر منجر به پوسیدگی و بد شکل درآمدن برگ های لپه ای می شود. داخل گلدان خطا گمتر، تراکم کمتر و کنترل بهتر خواهد بود. بعد از کشت بذر، گلدان خطا کمتر، تراکم کمتر و کنترل بهتر خواهد بود.
بعد از کشت بذر، گلدان ها را به خزانه انتقال می دهند. عواملی مانند دما،نور، رطوبت و فاصله بوته ها نقش مهمی در رشد گیاه سالم و قوی در خزانه دارند. محیط خزانه باید عاری از هرگونه آفات و بیماری باشد زیرا گیاه جوان بسیار ضعیف و آسیب پذیر است. گلدان ها یا لیوان های کشت باید به اندازه ای باشند که در طول رشد نشا مواد غذایی موجود در خاک گلدان نباید در حدی باشد که منجر به سوختگی بذر درمراحل اولیه جوانه زنی شود.
کشت بذر در سینی های نشا و انتقال آنها به گلدان های نشا
در کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای ابتدا یک سینی پلاستیکی( با ابعاد 55*27 سانتی متر) را با یک مخلوط خاکی مناسب( پیت موس و …) پر کرده و با یک خط کش یا تخته چوبی سطح خاک را تا عمق 1/5 سانتی متری از لبه سینی به سمت پایین فشرده می کنند. سپس در هر سینی 600-500 بذر بصورت یکنواخت پاشیده شده یا در ردیف های منظم کشت می گردند.
سطح بستر کشت شده را به ارتفاع 0/5 سانتی متر با خاک نرم می پوشانند تا بذر ها کاملا زیر سطح خاک قرار بگیرند. سینی ها رو به خزانه انتقال می دهند. روی سینی با پلاستیک نازک یا روزنامه پوشانده می شود. تا رطوبت لازم برای جوانه زنی فراهم شود. بعد از ظهور جوانه ها باید لایه پلاستیکی برداشته شود و شرایط مساعد برای رشد گیاهچه فراهم شود.
با ظهور اولین برگ حقیقی و نوبت به تیمار سرمایی می رسد و بعد از آن باید گیاهچه را بدون اینکه آسیبی ببیند از سینی نشا به درون گلدان های نشا که فضای بیشتری دارند منتقل کرد. بلافاصله بعد از انتقال نشا ها به گلدان باید آنها را آبیاری نمود.
کشت بذر روی زمین خزانه
در کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای بذرها روی زمین خزانه به طور یکنواخت پاشیده شده یا در ردیف های منظم کشت می شوند. در این روش نمی توان درستی روی شرایط(خصوصاشرایط خاک) داشت مثلا در هوای سرد و ابری زمستان با افزایش دادن حرارت و دما و وجود رطوبت بیش از حد، امکان حمله قارچ هی خاک زی می باشد. در ضمن به علت تراکم زیاد، رقابت نوری بین نشا ها زیاد می شود و در نتیجه ساقه ها علفی شده و آمادگی برای ورس(خوابیدن) پیدا می کنند.
مراحل جوانه زنی بذر گوجه فرنگی
در کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای بذر گوجه فرنگی کوچک (با اندازه حدود 5-3 میلیمتر) و کرکی شکل (پوشیده از تارهای ابریشم مانند) بوده و شامل یک جنبن بزرگ و حلقوی می باشد که به وسیله مقدار کمی مواد غذایی احاطه شده است. اولین نشانه جوانه زنی بذر، ظهور ریشه سفید کوچک (ریشک یا ریشه چه) می باشد که به سمت پایین رشد می کند.
بعد از چند روز از رشد ریشه، نخستین بخش ساقه (هیپوکوتیل) به صورت قلاب مانند رشد کرده و به طرف سطح خاک حرکت می کند و وقتی که در معرض نور قرار گرفت شروع به راست شدن و سبز رنگ شدن می نماید. وقتی گیاه در خاک استقرار یافت و هیپوکوتیل کاملا عمودی شد، برگ های لپه ای از درون پوسته بذر خارج می شوند.
عوامل محیطی موثر در جوانه زنی بذر و تولید نشا گوجه فرنگی
در کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای متوسط زمان جوانه زنی بذر گوجه فرنگی در خاک 6-4 روز و طول دوره رشد بعد از نشا بوته در زمین تا میوه دهی (برداشت محصول) 70-60 روز می باشد. در مرحله نشا کاری کنترل رطوبت و حرارت مخصوصا در خزانه بسیار مهم است.
دما
بهترین درجه حرارت برای جوانه زنی بذر گوجه فرنگی 30-25 درجه می باشد ( درجه حرارت محیط خزانه برای جوانه زنی نباید از 12 تا 15 درحه سانتی گراد کمتر و از 35 درجه سانتی گراد بیشتر باشد). هرچه درجه حرارت پایین تر باشد طول مدت جوانه زنی بیشتر می شود.
نور
از مرحله کاشت تا مرحله ی جوانه زنی نیاز به نور نمی باشد ولی پس از جوانه زدن و سبز شدن نشا ها باید نور بیشتری( به صورت طبیعی یا مصنوعی) برای گیاه فراهم شود تا فرایند فتوسنتز و غذاسازی آغاز شود و بین بوته ها رقابت نوری بوجود نیاید.
آبیاری
آبیاری مورد نیاز برای جوانه زنی و رشد نشا باید با انجام بازدید روزانه انجام گیرد و گلدان های کشت نباید خشک شوند. تا قبل از جوانه زنی، آبیاری ملایم و به صورت مه پاش انجام می گیرد تا بذرها در اثر فشار آب از زیر خاک بیرون نیایند. در روزهای گرم و پر نور تابستان آبیاری چند بار در روز، ولی در روز های سرد و کم نور زمستان آبیاری هر 3-2 روز یکبار انجام می گیرد. در صد رطوبت مورد نیاز برای محیط خزانه 80-60% است.
دی اکسید کربن
استفاده از دی اکسید کربن با غلظت حدود 1000ppm باعث افزایش رشد نشا می شود. چون سطح خزانه نسبت به سطح زمین اصلی گلخانه بسیار کوچکتراست. ازینرو غنی سازی دی اکسید کربن از لحاظ اقتصادی توجیه پذیر است.
تیمار سرمایی نشا گوجه فرنگی
در کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای گاهی در بعضی از واریته های گوجه فرنگی تیمار سرمایی انجام می شود. واریته های مختلف به تیمار سرمایی واکنش متفاوت نشان می دهند( بعضی وارینه ها واکنش منفی و بعضی واکنش مثبت) و در بعضی واریته هاپوست میوه زبر و کلفت می شود. زمانی که نشا داریم یک هفته قبل از انتقال نشا گلخانه داران معمولا یک تیمار سرمایی انجام می دهند.
در اثر تیمار سرمایی میان گره ها کوچک شده،تعداد برگ کمتری زیر اولین خوشه گل تولید می شود و خوشه زودتر توسعه پیدا می کند و در نتیجه زودتر گل داده و گل های بیشتری روی خوشه بوجود می آید.تیمار سرمایی به طور مستقیم اثری روی میزان میوه دهی ندارد بلکه به صورت غیر مستقیم و به علت تولید گل های بیشتر، در صورت مساعد بودن بقیه شرایط و کنترلصحیح درجه حرارت، باعث افزایش عملکرد (تا 25%) می شود.
روش سرمادهی
در مرحله یک برگ حقیقی، نهال های گوجه فرنگی را در دمای 10 تا 13 درجه سانتیگراد طی روز و شب قرار می دهند و نوری حدود 12-9 ساعت در طول شبانه روز برای گیاهچه به صورت طبیعی یا مصنوعی فراهم می نمایند. این درجه حرارت ادامه دارد تا زمانی که 2 برک حقیقی بوجود آید. این سرمادهی در روز های آفتابی به مدت 10 روز و در روزهای ابری تا 3 هفته ادامه دارد. بعد از تمام شدن مدت تیمار سرمایی، درجه حرارت را یکباره انجام نمی دهند. همچنین درجه حرارت شبانه را به 12-15 درجه سانتی گراد و درجه حرارت روزانه را به 15-17 درجه سانتی گراد( در روزهای ابری) و 18-24 درجه سانتی گراد( در روزهای روشن و آفتابی) می رسانند.
انتقال نشا گوجه فرنگی به زمین اصلی
در کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای زمان انتقال نشا به زمین اصلی معمولا زمانی است که ارتفاع بوته 20-30 سانتی متر می شود، در این حالت 2 تا 4 برگ حقیقی غیر از 2 برگ لپه ای در گیاه بوجود می آید که معمولا 12-15 روز برای دو برگه شدن و 20 روز برای چهار برگه شدن زمان نیاز است.بهترین زمان انتقال نشا به زمین اصلی 4-6 هفته بعد از کاشت بذر درخزانه است. بهتر است 12-14 ساعت قبل از انتقال، خزانه یا گلدان های نشا رو آبیاری نمود.
برای کشت نشا در زمین اصلی با توجه به نوع واریته، حفره هایی با فاصله 40-60 سانتی متر از یکدیگر و به صورت زیگزاگ( طوری که روی دو ردیف کنار هم، بوته ها مقابل هم نباشند) ایجاد می کنند. سپس نشا را همراه با خاک گلدان یا لیوان کشت در حفره های ایجاد شده قرار داده و اطراف آن مقداری خاک یا پیت موس می ریزند سپس آبیاری کرده تا آب، جایگزین هوای موجود در منافذ خاک اطراف بوته شود. پس از کاشت، در پای هر بوته، نخ های پنبه ای یا پلاستیک یا مفتول های نازک فلزی مانند کشت خیار گلخانه ای به حالت عمود تعبیه می شود تا گوجه فرنگی های رونده از آنها بالا بروند.
تراکم کشت و میزان بذر مصرفی
در کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای همانطور که در مبحث خیار گلخانه ای گفته شد تراکم کشت(تعداد بوته در هر متر مربع) به عواملی مانند کوچکی و بزرگی گلخانه، نوع رقم، نوع خاک، زمان کشت،شرایط محیطی و نحوه ی انجام عملیات هرس بستگی دارد. مقدار متوسط تراکم بوته برای گوجه فرنگی 3-2 بوته در هر متر مربع است و از تراکم زیاد باید جلوگیری شود. تراکم بیش از حد نه تنها مقدار محصول را افزایش نمی دهد بلکه باعث کاهش کیفیت میوه، بروز اختلالات تغذیه ای، شیوع بیماری ها و مشکل شدن عبور و مرور کارگران و انجام عملیات داشت میشود.
بذرهای گوجه فرنگی ریزتر از بذرهای خیار بوده و به طور متوسط یک گرم بذر گوجه فرنگی تقریبا 350-300 بذر را شامل می شود. اگر تراکم بوته به صورت 2/5 بوته در متر مربع در نظر گرفته شود برای هر هکتار(10000 متر مربع) نیاز به 25 هزار بوته وجود دارد. اگر قدرت جوانه زنی بذور 90 درصد در نظر گرفته شود (25000*0/1) و 10 درصد بذر یا نشا اضافی نیز به منظور عملیات واکاری و برای جبران خسارت ناشی از انتقال نشا، عوامل نامساعد محیطی، قارچ ها و آفات و… در نظر گرفته شود.
فواصل کشت بذر یا نشا در بستر کشت اصلی
در کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای فضای مطلوب برای هر بوته گوجه فرنگی حدود 0/35 تا 0/4 متر مربع می باشد. تنها تفاوت جزیی خیار با گوجه فرنگی
در نحوه ی کاشت، فاصله ی بوته ها روی ردیف می باشد که 35-25 سانتی متر در نظر گرفته می شود. اندازه راهروها همان 120-90 سانتی متر است.
ارقام با رشد محدود(Determinate)
فاصله کشت روی خط کشت( فاصله بوته ها روی ردیف) 30-20 سانتی متر و عرض پشته ها( اندازه راهروها) 100-90 سانتی متر می باشد.( کشت در مزرعه)
ارقام با رشد نا محدود(Indeterminate)
فاصله کشت روی خط کشت 35-25 سانتی متر مربع و عرض پشته ها 120-100 سانتی متر می باشد. در صورتی که از کشت دو ردیفه در گلخانه استفاده شود.معمولا فاصله بین دو ردیف کشت حدود 40 سانتی متر( بسته به نوع هرس و واریته) و فاصله بوته ها روی هر ردیف کشت 40-35 سانتی متر در نظر گرفته می شود.راهروهایی نیز با عرض 120-100 سانتی متر برای تسهیل در رفت و آمد کارگران و انجام عملیات داشت و برداشت احداث می گردد.
نکات کاشت با ارقام متفاوت
نوع رقم، بافت خاک، زمان کشت و میزان نور و نحوه ی هرس و پایین کشی بوته در انتخاب فاصله ها موثر است. زمانی که شرایط نوری محیط مساعد بوده و شدت نور به اندازه کافی باشد می توان فصول کشت بوته ها را کاهش داد. بالعکس در مناطقی که تعداد روزهای ابری زیاد است بهتر است فاصله ها را قدری بیشتر در نظر گرفت تا نور بیشتری به بوته ها برسد. به هر حال تراکم حدود 3-2 بوته در هر متر مربع کفایت می کند.
عوامل محیطی موثر در رشد و تولید گوجه فرنگی
در کاشت گوجه فرنگی گلخانه ای گوجه فرنگی نسبت به خیار به حرارت حساس تر است و به رطوبت بیشتری نیاز دارد. شدت نور و طول مدت نور نیز دو عامل محدود کننده مخصوصا برای تولید خارج از فصل است.
دما
گوجه فرنگی از جمله گیاهانی ست که به دمای زیادی نیاز دارد. درجه حرارت مناسب برای رشد و گلدهی گوجه فرنگی، در روز 25-21 درجه سانتی گراد و در شب19-17 درجه سانتی گراد می باشد. در جدول 3-6 دماهای پیشنهادی برای رشد و تولید گوجه فرنگی گلخانه ای آورده شده است.
در کشت خارج از فصل این دامنه ی حرارتی را باید حفظ نمود. حفظ درجه حرارت باعث افزایش تناژ محصول و تجاوز از این محدوده در نقصان محصول موثر است. عملکرد به درجه حرارت پایین بسیار حساس است. اگر درجه حرارت به 4 یا 5 درجه سانتی گراد برسد گیاه گوجه فرنگی زنده نمی ماند( در گیاه فقط رشد متوقف می شود اما گیاه زنده می ماند).
اثرات افزایش درجه حرارت
افزایش درجه حرارت منجر به ریزش گل ها، نقصان عملکرد، پوسیدگی، ایجاد آفتاب سوختگی روی میوه( در اثر ورود نور شدید به گلخانه و حرارت بالا در هنگام بلوغ) می شود.
_درجه حرارت های کم یا گرمای زیاد که توام با کمبود نور نیز باشد رشد طولی گوجه فرنگی افزایش یافته و ساقه ها باریک و ضعیف خواهند شد. بنابراین باید درجه حرارت و نور دایما کنترل شود و مخصوصا در شب و فصل زمستان و در هوای ابری که مقدار نور کمتر می باشد درجه حرارت نیز باید کاهش داده شود.
_حرارت های زیاد در طول شبانه روز، رشد رویشی بوته را تسریع کرده و در نتیجه گیاه ضعیف و دراز شده و میوه هایی زودرس ولی کوچک تولید می کند و در کل عملکرد محصول کاهش می یابد.
_درجه حرارت خاک گلخانه در عمق 15-10 سانتی متری نیز نباید از 15 درجه ی سانتی گراد کمتر شود( در غرب اروپا دمای مناسب خاک برای شب 15 درجه سانتی گراد و برای روز 19 درجه سانتی گراد در نظر گرفته می شود).
_برخی تولید کنندگان برای پیش رس کردن گوجه فرنگی در شرایطی که در بازار بهترین قیمت را دارد دمای شب را افزایش می دهند این اقدام اگر چه تاثیر واضحی بر پیش رسی میوه دارد ولی عملکرد کل محصول را کاهش می دهد.
اختلاف دمایی
_اختلاف دمایی بین دماهای روزانه و شبانه در بهبود گلدهی، رشد و کیفیت میوه موثر می باشد. اختلاف دمای شب و روز اگر طوری باشد که در روز هوا گرم و مناسب باشد ولی در شب بوته ها کمتر با حرارت کمتر از حد مطلوب مواجه شود، مواد غذایی ساخته شده در روز، در طول شب جذب نشده و برگ های گیاه به تدریج پیچیده شده، گیاه کوتاه ماند و میوه ها شکاف خورده و کوچک می شوند.
_با اینکه گوجه فرنگی در برابر یخبندان حساسیت زیادی دارد ولی مقاومت آن در برابر یخبندان از هم خوانواده های خود مانند فلفل و بادمجان بیشتر است.
نور
گوجه فرنگی از لحاظ نوری گیاهی روز خنثی(بی تفاوت) است و طول دوره نوری در گل انگیزی این گیاه تاثیر ندارد اما رشد و قوی تر شدن بوته و رنگ گیری میوه تاثیر زیادی دارد. استفاده از نورهای مکمل برای گوجه فرنگی نسبت به خیار خیلی مهم است( در غیر اینصورت میوه سبز باقی خواهد ماند). شدت نور درارتباط مستقیم با گلدهی و عملکرد محصول نهایی است. شدت نور تحت تاثیر مه، ابر، پوشش گلخانه به شدت روی عملکرد تاثیر دارد.
پوشش گلخانه باید از جنس روشن انتخاب شود که بطور طبیعی نور را کم نکند. در گلخانه های با پوشش دو لایه در زمان تولید میوه بایستی لایه داخلی حذف شود تا نور بیشتری به گیاه برسد.
ازدیاد و کمبود نور در گوجه فرنگی
_کمبود نور مخصوصا در ماه های زمستان باعث کاهش رشد و نمو، تاخیر در مدت گلدهی و رشد میوه، افزایش طول دوره نشاکاری تا تولید و برداشت میوه می شود.
ازینرو لازم است که در طی روزهای ابری زمستان، لامپ های سدیم فشار بالا و متال هالید یا صفحات منعکس کننده نور استفاده شود.
_در گوجه فرنگی . فلفل افزایش بیش از حد نور باعث آفتاب سوختگی( پیدایش نواحی براق وسفید) می شود که از کیفیت میوه و بازار پسندی آن میکاهد.
_در یک روز معمولی اگر توده ابری فرا رسد و باعث کاهش ناگهانی نور شود، بخشی از روزنه ها باز و تعرق به حالت اولیه بر می گردد.
_ در روزهای کوتاه زمستان از 10-8 شب و 12-10 شب از نور مصنوعی استفاده می کنند( شکست تاریکی). این کار در رنگ آمیزی میوه تاثیر دارد.
آبیاری
نیاز آبی گوجه با توجه به طبیعت و گوشتالو بودن آن و به خاطر محصول زیادی که تولید می کند، نسبت به خیار بیشتر است و میزان آب مورد نیاز از شروع تشکیل میوه و متورم شدن آن تا پایان دوره ی برداشت افزایش پبدا می کند و چنانچه در این مرحله خاک خشک شده و بعد از آن آبیاری شدید انجام شود باعث ترک خوردن پوست میوه ها می شود.
در حالت معمولی گوجه فرنگی هر 2 روز یکبار یا یک روز دز میان آبیاری می شود. در هوای سردتر هر 7 الی 8 روز یکبار آبیاری می شود. شکت گوجه فرنگی در گلخانه به صورت جوی و پشته و قطره ای معمول است که سیستم قطره ای مناسب تر است.
تعداد و مقدار آبیاری و محلول غذایی تهیه شده برای گیاهان
_تعداد و مقدار آبیاری و محلول غذایی تهیه شده برای گیاهان، عملکرد و کیفیت میوه را تحت تاثیر قرار می دهد. اگر آبیاری مناسب نباشد منجر به ریزش گل ها شده و هر چند ممکن است باعث افزایش عملکرد گردد ولی باعث از بین رفتن کیفیت میوه نیز می شود. در واقع رطوبت کم باعث کاهش رشد و نمو گیاه و عدم گرده افشانی و رطوبت بالا، باعث خفگی و پوسیدگی ریشه، زرد شدن برگ های پایینی، گل ریزی، کاهش طول ساقه، پیری پیش از بلوغ و شیوع بیماری های قارچی( مانند فیتوفتورا و ریزوکتونیا ) می شود.
کنترل دقیق مقدار و زمان آبیاری
_کنترل دقیق مقدار و زمان آبیاری در برقراری تعادل بین رشد رویشی و زایشی گیاه و در نتیجه میزان باروری و کیفیت محصول گوجه فرنگی موثر خواهد بود.
کم و زیاد شدن دفعات آبیاری و نا مرتب بودن آن خصوصا در اواخر رشد گیاه و موقع رسیدن میوه، گیاه را دچار پاره ای از بیماری های فیزیولوژی می کند.
مقدار آب مصرفی بوته گوجه فرنگی در طول رشد
_هر بوته گوجه فرنگی در طول دوره رشد 65 لیتر آب مصرف می کند بنابراین براب هر متر مربع سطح زیر کشت حدود 300 تا 340 لیتر آب لازم است. البته در روزهای گرم و خشک میزان تبخیر و تعرق می تواند به بیش از 10 میلی متر تجاوز کند و در نتیجه نیاز آبی گیاه افزایش می یابد و اگر در اختیار گیاه قرارنگیرد، گیاه پژمرده شده و اغلب در وری برگ های فوقانی لکه هایی ظاهر می شود.
بهترین شیوه آبیاری گوجه فرنگی
_ روش تراوایی به دلیل افزایش بهره وری آب مصرفی، ممانعت از رشد علف های هرز و کاهش بیماری های قارچی، بهترین شیوه آبیاری گیاه گوجه فرنگی است.همچنین زمانی که رطوبت محیط بالاست (خصوصا در زمستان) بهتر است یک تا دو برگ از قسمت میانی گیاه را حذف نموده تا عبور هوا آسان شود.
دی اکسید کربن
نیاز به تزریق دی اکسید کربن در محیط کشت گوجه فرنگی بسیار محسوس است و روی شادابی و تناژ محصول و رنگ انداختن گوجه فرنگی از سبز به نارنجی و قرمز تاثیر زیادی دارد.ایجاد شکست تاریکی در شب ساعات 10-8 و 12-10 و تزریق دی اکسید کربن در روز باعث افزایش فتوسنتز می شود.
تزریق گاز گربنیک در گوجه فرنگی
تزریق گاز کربنیک در گوجه فرنگی نسبت به خیار کاربرد بیشتری دارد و باعث افزایش 35-25 درصدی محصول و افزایش کیفیت میوه خواهد شد. مقدار گاز کربنیک در اتمسفرppm 350-300 می باشد. به محض اینکه گوجه فرنگی رشد سریع خود را آغاز کرد، استفاده از گازکربنیک به میزان
ppm 1000-1500جواب مثبتی خواهد داد. افزایش غلظت گاز کربنیک تا ppm 700 برای گیاهان جوان، ppm 750 طی روزهای ابری و ppm 1000-1500 در روزهای آفتابی، افزایش کیفیت محصول را بدنبال دارد.
