محرک رشد گیاه اکسین

هورمون رشد اکسین

فراوانترین اکسین طبیعی اسید اندول استیک است. مناطقی از گیاه که فعالیتهای رشد و نمو در آنها شدید است معمولا بیشترین مقدار هورمون رشد اکسین را تولید می کنند. بدین ترتیب مریستمهای مختلف از جمله مریستم نوک ساقه ، مریستم نوک ریشه و کامبیومها سرشار از هورمون رشد اکسین هستند. اکسینها علاوه بر تاثیری که در افزایش طول یاخته دارند، در کنترل ریزش پاییزی برگها و میوه ها ، جلوگیری از رشد ریشه های نابجا ، رشد گل و میوه در بسیاری گیاهان دخالت می کنند.

این هورمون رشد به مقدار کم برای رشد ریشه لازم است و افزایش جزئی آن از رشد ریشه جلوگیری می کند. هورمون رشد اکسین سبب نسخه برداری RNA از DNA و در نتیجه افزایش سنتز پروتئین می شود. در بسیاری از دو لپه ایها رشد جوانه های جانبی به وسیله هورمون رشد اکسین متوقف می شود. هورمون رشد اکسین همچنین در بازدارندگی فعالیت فصلی کامبیوم آوندی و نمو چوب پسین نقش دارد.

هورمون رشد جیبرلین

پژوهشگران ژاپنی هنگام پژوهش بر روی نوعی بیماری قارچی برنج که باعث دراز شدن غیر طبیعی گیاه نورسته می شود جیبرلینها را کشف کردند. این قارچ ماده ای به نام جیبرلین A را ترشح می کند که وقتی آن را روی بوته های سالم برنج بپاشند، در آنها هم نشانه چنین بیماری مشاهده می شود. جیبرلین A مخلوطی از شش نوع ترکیب شیمیایی کاملا متمایز است. تاکنون در حدود 84 نوع جیبرلین متفاوت بطور طبیعی در گیاهان شناخته شده اند.

مهمترین اثر هورمون رشد جیبرلین در افزایش طول ساقه ها است.  هورمون رشد جیبرلین همچنین سبب تمایز یاخته ای می شوند. در گیاهان چوبی ، هورمون رشد جیبرلین  سبب تحریک کامبیوم آوندی جهت تولید آبکش پسین می شوند.

.

هورمون رشد سیتوکینین

هورمون رشد سیتوکینین شامل گروهی از ترکیبات محرک رشد هستند که فرآیند تقسیم را در یاخته ها تحریک می کنند. هورمون رشد سیتوکینین در تمام مراحل رشد گیاهان دارای نقش هستند این ترکیبات بر روی متابولیسم از جمله فعالیت آنزیمها و بیوسنتز مراحل رشد تاثیر می گذارند و همچنین در ظهور اندامکها و انتقال مواد غذایی در گیاهان موثر بود و مقاومت گیاه را نسبت به عواملی مانند پیری ، آلودگیهای ویروسی و علفکشها و همچنین دمای پایین افزایش می دهند.

.

هورمون رشد اسید آبسیزیک

این هورمون رشد سبب خواب گیاه می شود. آغشته کردن جوانه های رویشی به اسید آبسیزیک آنها را به جوانه های زمستانی تبدیل می کند. بدین ترتیب که این اسید بیرونی ترین برگهای مریستمی را به پولک مبدل می سازد. این هورمون رشد در دانه های بسیاری از گونه های گیاهی وجود دارد و سبب خواب دانه می شود. اسید ابسیزیک سبب بسته شدن روزنه ها به هنگام کم آبی می شود تا از تعرق جلوگیری کند. بدین سبب این هورمون رشد به عنوان محافظ گیاه در مقابل شرایط نامساعد محیطی شناخته شده است.

هورمون رشد اتیلن

هورمون رشد اتیلن از لحاظ آن که به حالت گاز است یک هورمون غیر معمولی است. در اوایل قرن نوزدهم ، پرورش دهندگان میوه کوشیدند تا رنگ و طعم مرکبات را با قرار دادن آنها در اتاقی که با بخاری زغال سنگی گرم می شد مرغوبتر کنند. مدتها تصور می شد که گرما سبب رسیدن میوه می شود. سپس پژوهشهای فراوان نشان داد که در حقیقت فرآورده های کروسن سبب رسیدن میوه ها می شوند. از بین این فرآورده ها ، گاز اتیلن ، گاز بسیار فعال تشخیص داده شد. به دنبال آن دانسته شد که هورمون رشد اتیلن بوسیله گیاهان هم تولید می شود. این گاز قبل از رسیدن میوه ها در گیاه تولید می شود و مسئول تغییرات رنگ ، بافت و ترکیبات شیمیایی هنگام رسیدن آنهاست.

 هورمون رشد جیبرلین

علامت اولیه بیماری باکانا(Dakanae) یا نشاء احمق برنج که گیاهان آلوده از گیاهان سالم بلندتر بودند توسط متخصصان ژاپنی کشف شده که عامل آن را قارچ ژیبرلا فوجیکوری از گروه آسکومیستها (کیسه دار) بود و در سال 1938 ماده متبلوری از این عصاره بدون قارچ محیط کشتی که این قارچ در آن رشد کرده بوده کشف شد که اثر این محلول جیبرلین نامیده شد.

کاربرد جیبرلین در باغبانی

 مهمترین کاربرد این هورمون در بالابردن میزان محصول انگور است که این عمل بسته به زمان کاربرد هورمون به دوصورت انجام می گیرد .
الف- هورمون پاشی پیش از عمل باروری یعنی حدود 10 روز قبل از ریزش گلبرگها یا کلاهک گل ها صورت می گیرد که این عمل باعث از بین بردن مادگی و تولید حبه های بدون دانه ناشی از بکرزایی می شود ضمناً این عمل با ریزش تعدادی از حبه ها همراه است و در انگورهای دارای تراکم زیاد است مانند یاقوتی باعث باز شدن خوشه و بالا رفتن کیفیت محصول می گردد.
ب- محلول پاشی پس از انجام عمل باروری و تشکیل حبه ها یعنی از زمان ریزش حدود 75 درصد کلاهک ها به بعد انجام می گیرد در این حالت تک حبه های درشت تر شده و محصول ازدیاد می یابد.
2- جیبرلین ها ایجاد میوه های ناشی از بکرزایی را روی گیاهان که بطور طبیعی توانایی این کار داشته باشند افزایش می دهد.

بزرگی درشتی میوه

برای تولید میوه های درشت و بهتر و برای جلوگیری از ترک ناشی از بارندگی در میوهای گیلاس استفاده از جیبرلین سه هفته قبل از برداشت موثر و مفیداست

کیفیت میوه 

استفاده از این هورمون 4 الی5 هفته قبل از براداشت برروی میوه های آلوده باعث بهبود کیفیت می شود.
5- تاخیر در رسیدن میوه ها  : میوه های مانند خرمالو که اگر پیش از رسیدن چیده نشوند به سرعت نرم و فاسد می شوند و یا میوه های پرتقال و لیمو زمانی روی درخت می رسند که عرضه است به بازار زیاد و یا قیمت ها پایین است که غالبا ضرر اقتصادی را به همراه موارد استفاده از هورمون جیبرلین هنگامی که میوه ها هنوز سبز هستند یعنی حدود یکماه قبل از رسیدن مدتی نسبتا طولانی همانطور سبز روی درخت باقی خواهند ماندواز طرفی استفاده از این هومون در گیلاس حدود سه هفته قبل از برداشت و در گلابی چهار هفته قبل از برداشت در دیر برداشت کردن محصول موثر است.
6- جیبرلین در انگور باعث افزایش اندازه حبه می شود و در سیب و گلابی باعث دراز شدن اندازه میوه ها می شود.