عوارض فیزیولوژیک گوجه فرنگی

عوارض فیزیولوژیک گوجه فرنگی

عوارض فیزیولوژیک در اثر تنش های محیطی مانند سرما، گرما، رطوبت زیاد و داخل خاک در اثر آبیاری بی رویه، تهویه نامناسب، سطح بالای نمک خاک، مصرف بی رویه سموم و غیره بوجود می آیند. این عوارض به گیاه صدمه می زنند و از کیفیت و کمیت محصول می کاهند. گلخانه داران باید عوارض و نشانه های اختلالات فیزیولوژیکی را کاملا بشناسند. زیرا تشخیص نادرست و اقدام اشتباه آنها ممکن است مشکل را چندین برابر کند.

برای مشاوره در زمینه کاشت و کوددهی گوجه فرنگی گلخانه ای با مشاوران کشاورزنت (09917916682-09112736082) تماس حاصل فرمایید.

پوسیدگی جوانه انتهایی (End Bud rot or growing Point Rot)

عوامل و علایم

در این عارضه، جوانه انتهایی (نقاط رشد) که در حال رشد سریع است می پوسد. این عارضه در اثر کمبود حاد یا عدم موازنه کلسیم اتفاق می افتد. این عارضه بیشتر در گوجه فرنگی فضای باز رخ می دهد. در اثر تنش رطوبتی یا کمبود رطوبت این عارضه تشدید می شود.

واریته های مختلف نسبت به این عارضه متفاوتند: بعضی غیرمقاوم، بعضی نیمه مقاوم و بعضی کاملا مقاومند.

روش های پیشگیری و کنترل

♦استفاده از ارقام مقاوم

♦آنالیز خاک قبل از کشت و تعیین درصد عنصر کلسیم

♦بالانس کردن یا متعادل کردن کلسیم داخل خاک

♦عدم استفاده از ترکیبات کلسیم مثلا کربنات کلسیم در خاکهای اسیدی

کربنات کلسیم در خاکهای قلیایی مشکل ساز نیست.

آفتاب سوختگی یا زرد شدن میوه (Sunburn or Sunscald)

عوامل و علایم

این عارضه در روزهای گرم و آفتابی تابستان رخ می دهد و در واقع ناشی از نور آفتاب زیاد در روزهای طولانی ماههای خرداد و تیر و مرداد می باشد. به دلیل قرار گرفتن میوه در حال رسیدن (میوه کال یا نارس) در معرض نور خورشید و در اثر اشعه ماوراأبنفش، رنگدانه لیکوپن که باعث قرمزی میوه می شود تحلیل می رود و فقط رنگدانه کاروتن که باعث رنگ زرد میوه می شود باقی می ماند. بنابراین این عارضه به صورت بروز لکه های سفید یا برنزه روشن روی پوست میوه بروز می نماید. نواحی آفتاب سوخته، چروک خورده و فرورفته هستند  و معمولا با یک هاله زردرنگ احاطه شده اند. در نهایت کاغذی و خشک می شوند. بافت های آسیب دیده میوه ممکن است توسط پاتوژن های ثانویه مورد حمله قرار گیرند.

آفتاب سوختگی

این عارضه بیشتر به علت نداشتن پوشش برگی کافی در معرض نور شدید خورشید (خصوصا  در ارقام زودرس که از پوشش کافی شاخ و برگ برخوردار نیستند. یا در بوته هایی که برگ های آنها در اثر حمله قارچهای بیماریزا مانند Septoria, Alternaria, Phytphthora, Verticillium و غیره از بین رفته اند، ظاهر می شود. آفتاب سوختگی معمولا در قسمت بالای میوه (جایی که بیشتر در معرض آفتاب قرار می گیرند) دیده می شود. میوه های آسیب دیده از این عارضه و دیگر عوارض فیزیولوژیک گوجه فرنگی ارزش بازارپسندی خود را از دست می دهند.

روش های پیشگیری و کنترل

♦استفاده از واریته هایی که پوشش برگی آنها سرتاسر فصل رشد و برداشت حفظ می شود

♦تقلیل مقدار نور ورودی به گلخانه (کدر کردن گلخانه با موادی مانند دوغاب و چنایی)

♦ تهویه مناسب

♦خودداری از هرس بی رویه برگ ها

♦حفاظت بوته از برگ ریزی و سوختگی برگ

♦کنترل بیماری های عامل ریزش برگی

برای مشاوره در زمینه برنامه غذایی گوجه فرنگی گلخانه ای با مشاوران کشاورزنت(09917916682-09112736082) تماس حاصل فرمایید.

ترک های رشدی یا شکاف روی میوه (Growth Cracks)

عوامل و علایم

این عارضه هنگام رسیدن میوه ظاهر می شود. توانایی تحمل واریته های گوجه فرنگی نسبت به ترک خوردن متفاوت است. این تحمل بستگی به استحکام و قابلیت انبساط پوست میوه دارد. واریته های بسیار حساس موقعی که میوه هنوز سبز است ترک می خورند. واریته هایی که تا حدودی مقاومند غالبا تا مراحل بعدی ترک نمی خورند. هرچه میوه زودتر ترک بخورد، ترک های عمیق تری در آن بوجود می آید. ترک ها رشد نمی کنند و بقیه جاهای میوه رشد می کنند و در نتیجه میوه چروکیده می شود. ترک ها در اثر نوسان های شدید رطوبتی و حرارتی رخ خواهد داد. در ضمن نیتروژن زیاد و پتاسیم کم در ترک خوردن میوه ها نقش دارند.

 دو نوع ترک رشدی در گیاه گوجه فرنگی

ترکهای شعاعی یا ترکهای عمود بر دم میوه

این ترک ها در اثر نوسانات زیاد دما، تفاوت شدید دمای شب و روز، تغییرات ناگهانی رطوبت خاک (آبیاری های مکرر) و بالا بودن رطوبت محیط ایجاد می شود (این عوامل باعث تغییر شدید  در سرعت رشد می گردد). در این موارد، برگ و میوه قادر به تبخیر رطوبت اضافی نبوده و میوه دچار ترک شعاعی می شود .

ترکهای دایره ای یا متحدالمرکز

این ترک ها به دلیل بارندگی یا آبیاری زیاد بعد از یک دوره خشکی خاک در برخی از ارقام حساس بوجود می آیند. این عوامل در بین عوارض فیزیولوژیک گوجه فرنگی باعث ایجاد ترک های دایره ای در اطراف دمگل می شوند.

روش های پیشگیری و کنترل

♦استفاده از ارقام مقاوم

♦فراهم کردن مواد غذایی مناسب

♦آبیاری منظم و کافی

♦تهویه مناسب با ترموستات برای جلوگیری از افزایش بیش از حد دما و رطوبت.

کود کواد 14 امکس (برای تهیه این محصول روی آن کلیک کنید)

پوسیدگی انتهای گلگاه یا انتهای میوه( Blossom End Rot)

عوامل و علایم

این عارضه در خیار اتفاق نیفتاده اما در گوجه فرنگی به دلیل نوسانهای شدید رطوبتی انتهای میوه قهوه ای و سپس سیاه و چروکیده چرمی می شود.

علایم اولیه پوسیدگی گلگاه شامل لکه های آبسوخته روی گلگاه میوه های رسیده یا در نزدیکی آن است. این لکه ها به سرعت رشد می کنند و ممکن است به هم بپیوندند و نواحی آسیب دیده وسیعی را بوجود آورند. به علت خشک و چروک شدن بافت، سطح زخمها چروکیده  و چرمی شده و به رنگ قهوه ای تیره تا سیاه در می آید. قسمت های آسیب دیده معمولا مورد حمله پاتوژن های ثانویه قرار می گیرند که باعث پوسیدگی نرم  و فساد میوه می گردند. در برخی مواقع بافت های داخلی بی رنگ شده و متلاشی می گردند بی آنکه علایم قابل مشاهده ای در سطح میوه وجود داشته باشد.

تاثیر کمبود کلسیم بر پوسیدگی گلگاه

پوسیدگی گلگاه با کمبود موقتی کلسیم موجود در گیاه مرتبط است. با تغییرات رطوبتی خاک تشدید می شود. اگر میزان آب محدود باشد، رشد گیاه کند می شود و متعاقبا جذب مواد غذایی نیز کاهش می یابد. این موضوع باعث کاهش غلظت کلسیم در گیاه می گردد. زیرا کلسیم توسط جریان آب در گیاه جابه جا می شود. به همین دلیل بخش هایی از گیاه که سریع تر تعرق می کنند (برگ های بزرگ که به خاطر اندازه شان تعرق زیادتری دارند). بیشترین میزان کلسیم را دریافت می نمایند. به این ترتیب میوه های در حال رشد، کمترین میزان کلسیم مورد نیاز خود را دریافت می کنند.

تاثیر استرس های رطوبتی بر کمبود کلسیم

استرس های رطوبتی که حتی در نتیجه پژمردگی های جزئی گیاه بوجود می آید، برای ایجاد کمبود کلسیم کافی است. زمانی که رطوبت به حد مناسب می رسد، گیاه رشد طبیعی خود را از سر می گیرد ولی جذب کلسیم هنوز کند است و گیاهی که به سرعت در حال بزرگ شدن است، کلسیم کافی برای رشد خود دریافت نمی کند. کاربرد کودهای نیتروژنه بصورت آمونیوم نیز مستقیما بر جذب کلسیم در گیاه گوجه فرنگی تاثیر می گذارد و باعث کاهش جذب کلسیم و تجمع آن در بافت های برگ گوجه فرنگی می گردد. در ضمن قطع شدن ریشه ها نیز باعث این عارضه می شود. شوری و خشکی خاک نیز این عارضه را تشدید می کند.

روش های پیشگیری و کنترل

پیشگیری از این عارضه در بین عوارض فیزیولوژیک گوجه فرنگی با متعادل کردن رطوبت محیط ممکن است. میزان انتشار عارضه پوسیدگی گلگاه را می توان با فراهم کردن رطوبت یکنواخت در مزرعه، استفاده از مالچ (که هم باعث کنترل علف های هرز می شود و هم مزرعه نیازی به کولتیواتور زدن پیدا نمی کند که ریشه ها در اثر آن آسیب ببینند) و عدم مصرف بیش از حد کودهای ازته را کاهش داد. البته واریته های مختلف گوجه فرنگی  از نظر حساسیت با هم بسیار متفاوت هستند. هیچکدام از واریته های حاضر ، تحمل کافی نسبت به این عارضه را ندارند تا بتوان از آنها به عنوان یک راه کنترلی استفاده کرد. در ضمن گزارش شده است که اسپری به موقع میوه و شاخ و برگ گوجه فرنگی با محلول رقیق شده کلرید کلسیم و تکرار آن، مانع از پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی می شود.

کود نیترات کلسیم ۳۳% سولار روسیه (برای تهیه این محصول روی آن کلیک کنید.)

پیچیدگی برگ (Leaf Roll)

عوامل و علایم

پیچیدگی برگ نوعی عارضه فیزیولوژیک است که در اثر آب و هوای سرد و بارانی، آبیاری نامنظم در روزهای گرم، اختلاف شدید درجه حرارت بین شب و روز، تغذیه حشرات مکنده و نیز در اثر هرس نامنظم و شدید ایجاد می شود. این عارضه باعث پیچ خوردن برگهای پایینی مسن به سمت بالا و ضخیم و چرمی شدن آنها می گردد. پیچیدگی برگ بعضی اوقات زودگذر بوده و بعد از چند روز از بین می رود ولی گاهی نیز تا پایان فصل رشد باقی می ماند. 

روش های پیشگیری و کنترل

پیچیدگی برگ اثر چندانی روی رشد گیاه و میزان محصول و کیفیت میوه نمی گذارد و نیازی به مبارزه با آن نیست ولی با تنظیم شرایط محیطی و کنترل آفات می توان از بروز چنین عارضه ای جلوگیری کرد.

برای مشاوره در زمینه اقدامات قبل از کشت گوجه فرنگی گلخانه ای با مشاوران کشاورزنت(09917916682-09112736082) تماس حاصل فرمایید.

بدشکلی میوه (صورت گربه ای) Catfacing

علایم

این عارضه بیشتر در مزارع گوجه فرنگی در فضای باز و بیشتر در واریته های قدیمی و غیرمقاوم مشاهده می شود. در ضمن واریته هایی که میوه های درشتتری دارند حساس ترند. این عارضه اغلب در مراحل اولیه شکل گیری میوه و به دلیل تلقیح ضعیف یا گرده افشانی ناقص و در نتیجه رشد غیرعادی اندام مادگی بوجود آمده  و به صورت نواحی فرورفته و دندانه دار در قسمت گلگاه (انتهایی) میوه بروز می کند. گاهی خود میوه از شکل طبیعی خارج شده و به صورت متورم و قلوه ای شکل یا اشکال نامنظم دیگر در می آید. بین مناطق متورم و در فرورفتگی ها معمولا خطوط  و رگه های سیاه مایل به قهوه ای دیده می شود.

عوامل 

♦عواملی مانند دمای کمتر از 10 درجه سانتیگراد در طول گلدهی  و تشکیل میوه

♦گرمای بیش از حد

♦تغییرات رطوبتی خاک در اثر آبیاری سنگین

♦آسیب های های ناشی از برخی علف کش ها مثل توفوردی

♦خسارت شدید ناشی از تغذیه تریپس روی میوه های جوان

♦حتی هرس شدید در واریته های با رشد نامحدود

♦نیتروژن بیش از حد در تشدید این عارضه نیز موثر است.

روش های پیشگیری و کنترل

استفاده از ارقام مقاوم، کنترل دمای گلخانه خصوصا در هنگام گرده افشانی و جلوگیری از کاهش درجه حرارت به زیر 16 درجه سانتیگراد. استفاده کمتر از مواد شیمیایی و علفکش ها خصوصا علفکش توفوردی و استفاده نامناسب از کودهای ازته.

کود کواد 14 امکس (برای تهیه این محصول روی آن کلیک کنید)

پف کردگی میوه( Puffiness)

عوامل و علایم

این عارضه اغلب در طول فصل سرد سال (پاییز و زمستان) و در واریته های غیرمقاوم اتفاق می افتد. میوه هایی که دچار این عارضه می شوند، بافت متراکمی ندارند و پف کرده، مثلثی شکل، نوک دار یا زاویه دار می شوند. وقتی میوه به آرامی فشرده شود، انعطاف پذیری قابل ملاحظه ای در دیواره های میوه مشاهده می شود. اگر قسمت های پف کرده میوه شکافته شوند، یک فضای خالی (فاقد ماده ژلاتینی) بین دیواره خارجی و قسمت ژلاتینی میوه دیده می شود و بنابراین اندازه میوه با وزن آن متناسب نیست. عواملی مانند گرده افشانی ناقص، کوددهی ضعیف، درجه حرارت های خیلی پایین یا خیلی بالا در زمان تشکیل میوه و عدم تشکیل دانه که غالبا ناشی از دمای پایین است، باعث ظهور این عارضه می شوند. در ضمن نیتروژن بیش از حد، کمبود پتاسیم، نور کم و شرایط مرطوب و بارانی در بروز این مشکل، موثر است.

روش های پیشگیری و کنترل

♦استفاده از ارقام مقاوم

♦فراهم کردن شرایط محیطی مناسب هنگام گرده افشانی

♦استفاده مناسب از کود های ازته

رسیدن لکه دار (Blotchy Ripenning)

 عوامل و علایم

این عارضه از بین عوارض فیزیولوژیک گوجه فرنگی در واریته های گوجه فرنگی قرمز بیشتر مشاهده می شود. البته واریته های جدید مقاوم هستند. علایم این عارضه، شبیه به علایم ناشی از ویروس موزائیک توتون است. در این عارضه بخشی از میوه به علت تلقیح ناقص به خوبی نمی رسند و روی میوه لکه های زردرنگ یا سفیدرنگ ظاهر می شوند و بافت زیرین لکه ها، سخت و نارس باقی می مانند. دلایل بروز این عارضه بطور کامل مشخص نیست ولی کمبود پتاسیم و بر، گیاه را به این عارضه حساس می نماید. آب و هوای سرد نیز در شیوع این عارضه موثر بوده و کمبود آب یا آبیاری بیش از حد نیز باعث تشدید آن می گردد.

روش های پیشگیری و کنترل

♦استفاده از ارقام مقاوم

♦تامین شرایط محیطی مناسب (دما و نور و رطوبت)، در گلخانه خصوصا در هنگام گرده افشانی

♦جلوگیری از تغییرات ناگهانی درجه حرارت

ریزش گل (Flower drop)

عوامل و علایم

در گیاه گوجه فرنگی در صورتی که درجه حرارت شبانه محیط رشد به 13-15 درجه سانتیگراد برسد کیسه بساک رشد کافی نمیکند.  لذا به علت عدم گرده افشانی یا گرده افشانی ناقص در عمل تلقیح گل مشکل ایجاد شده و ریزش گل حادث می شود. کوتاه بودن مدت روشنایی (کمتر از 6 ساعت در روز) و وجود روزهای ابری، تنش های رطوبتی، خشکی خاک، آبیاری بیش از حد، میزات ازت بالا در خاک، درجه حرارت های نامناسب (دمای زیر 13 و بالای 32 درجه) و غیره ممکن است باعث ریزش گل شود.

روش های پیشگیری و کنترل

تنظیم شرایط محیطی مناسب (نور، دما و رطوبت) در زمان گرده افشانی و تلقیح گل، استفاده از روش های تلقیح مصنوعی مانند لرزش بوته ها، زنبورهای گرده افشان و هورمون های تلقیح، استفاده صحیح از کودهای ازته.

کود  امینو استارتر دکتولیف (برای خرید این محصول روی آن کلیک کنید.)

خاکستری شدن سطح میوه( Gray-Wall Fruit)

عوامل و علایم

این عارضه باعث ظهور لکه هایی نکروزه تیره رنگ و متمایل به خاکستری روی سطح خارجی میوه گوجه فرنگی می شود (رسیدن لکه دار) که گاه فروپاشی بافت های آسیب دیده را در پی دارد. این مشکل از عوارض فیزیولوژیک گوجه فرنگی معمولا روی گوجه های سبز و نارس و قبل از برداشت محصول ظهور می کند ولی امکان پیشرفت آن در مراحل بعدی نیز وجود دارد. علت بروز این عارضه از فهرست عوارض فیزیولوژیک گوجه فرنگی کاملا شناخته شده نیست. ولی روزهای سرد و کوتاه زمستان و رطوبت بالای محیط در پیدایش آن موثر است. در ضمن مقادیر بالای ازت در خاک باعث افزایش مشکل و مقادیر مناسب پتاسیم در خاک باعث کاهش مشکل می شود. (تصویر شماره 165)

روشهای پیشگیری و کنترل

استفاده از ارقام مقاوم، کنترل شرایط محیطی (دما و رطوبت) و استفاده مناسب از کود های ازته.

غیریکنواختی رسیدگی (Irregular Ripenning)

عوامل و علایم

این عارضه از بین عوارض فیزیولوژیک گوجه فرنگی بیشتر در دوران بلوغ میوه و روی میوه های رسیده (قرمز رنگ) دیده می شود. در این حالت رنگ گیری سطح میوه غیریکنواخت بوده و بافت مناطق میانی میوه نیز ممکن است سخت و نارس و رنگ آن سبز یا زرد باقی بماند. تغذیه لاروهای مگس های سفید (Bemisia argentifolia) از شاخ و برگ، باعث ظهور این عارضه می شود. عواملی مانند کمبود پتاسیم، رطوبت بالا و نوسان های شدید حرارتی نیز در بروز این عارضه موثر هستند 

روش های پیشگیری و کنترل 

♦مبارزه با مگس های سفید برگ نقره ای

♦کنترل شرایط محیطی (دما و رطوبت)

♦جلوگیری از نوسانات حرارتی در محیط گلخانه.

کود هیگرو رینو (برای تهیه این محصول روی آن کلیک کنید.)

زبری میوه (Fruit Roughen)

عوامل و علایم

این عارضه از عوارض فیزیولوژیک گوجه فرنگی بخصوص زمانی که گیاه در معرض سرمای زیاد یا درجه حرارت های پایین قرار می گیرد، بوجود می آید. در این حالت، سطح میوه زبر و خشن می شود. اگر در مراحل ابتدایی رشد که 1 یا 2 برگ حقیقی و یا 2 یا 3 برگ حقیقی روی گیاه وجود دارد دما به 10 درجه یا به زیر 10 درجه برسد، میوه هایی که بعدا بوجود می آیند دچار این مشکل خواهند شد. حساسیت واریته ها به این عارضه کاملا متفاوت است.

روش های پیشگیری و کنترل

استفاده از ارقام مقاوم، جلوگیری از کاهش شدید دما در گلخانه.

خسارت ناشی از علفکش ها( Herbicide Injury)

عوامل و علایم

بوته های گوجه فرنگی در تمام مراحل رشدشان به علفکش توفوردی حساسیت زیادی دارند. علفکش ها باعث بدشکل شدن، خمیدگی، خشک و شکننده شدن ساقه، کج شدن نقاط رشدی و جوانه های انتهایی، ظهور برگ های دراز و باریک، فنجانی و ضخیم شدن برگها و پیچیدگی آنها به سمت پایین و کاهش یا توقف رشد بوته گوجه فرنگی می شوند. برگهای جوان ، باریک شده و پیچ می خورند و بطور کامل توسعه نمی یابند. رگبرگها موازی شده و به رنگ سبز روشن در می آیند و بخش هایی از بافت بین رگبرگ ها نیز سبز تیره می شوند. میوه ها ممکن است توخالی و بدشکل (تخم مرغی شکل) شده و کوچک و نارس بمانند. گاهی بخش های داخلی میوه سبز باقی می مانند در حالی که در ظاهر، میوه به نظر رسیده می آید.

تاثیر علفکش ها بر بوته ها

در کشت های فضای باز، وزش باد ممکن است علفکش هایی که برای کنترل علف های هرز چمنی بصورت اسپری بکار می روند، روی گیاهان زراعی برده و عوارض مذکور آشکار گردند. فن های ورودی گلخانه نیز ممکن است ذرات سموم علفکش را همراه هوا وارد گلخانه نمایند. در عوارض فیزیولوژیک گوجه فرنگی بخارات ناشی از علفکش ها گیاه را تا چند روز پس از کاربرد علفکش ها تحت تاثیر قرار دهند. البته اگر آسیب های وارد شده جزئی باشند، گیاه قادر به رشد و ترمیم خود خواهد بود.

روش های پیشگیری و کنترل

توجه دقیق به تاریخ و زمان و مقدار استفاده از سموم علفکش در گلخانه، آبیاری مرتب و کامل گیاهان آسیب دیده نیز حایز اهمیت است. علف های چیده شده ای که قبلا علفکش روی آنها استفاده شده نیز نباید به عنوان مالچ در مزارع گوجه فرنگی بکار روند. خودداری از اسپری علفکش توفوردی در اطراف گیاهان حساس مانند گوجه فرنگی خصوصا در زمانی که باد می وزد. خودداری از انبار کردن علفکش ها  در نزدیک گلخانه.

علایم ناشی از کمبود و مسمومیت عناصر غذایی

عوامل و علایم

هرگونه کمبود و یا بیشبود عناصر غذایی باعث کاهش کیفیت محصول و کاهش عملکرد خواهد شد. همچنین باعث ظهور علایمی روی اندامهای گیاه خصوصا برگ ها می شود که قبلا به آن اشاره شده است.

روش های پیشگیری و کنترل

اجرای یک برنامه تغذیه ای صحیح و زمانبندی شده برای گیاه میباشد.

بیوسکانشیال 2 امکس (برای تهیه این محصول روی آن کلیک کنید.)

تهیه و تنظیم: گروه کارشناسی کشاورزنت