چالکود چیست ؟
برخلاف باور عمومی که با شروع فصل پاییز و زمستان و خفتگی درختان میوه، باغات نیازی به رسیدگی ندارند، اما بهترین زمان برای تغذیه و اصلاح خاک آنها نیز در این فصول می باشد. بنابراین، اگر مواد مغذی به طور صحیح در این فصول برای ریشه ها تأمین شود ، درختان می توانند در بهار با پتانسیل بیشتری فصل رویشی خود را آغاز کنند.
اولین قدم برای تغذیه مناسب گیاه بررسی آزمایش خاک است. با استفاده از آزمایش خاک تنها ترکیباتی که برای درختان مورد نیاز باشند در اولویت تامین قرار میگیرند و در نتیجه در هزینه و وقت صرفه جویی می شود. بهترین روش برای تغذیه باغات میوه، چالکود می باشد.
در این روش کودهای دامی و کودهای شیمیایی به صورت اختلاط با هم برای هر درخت استفاده می گردند. اگرچه کشاورزان با استفاده از چالکود، تغییرات قابل ملاحظه ای در رشد درختان مشاهده نخواهند کرد اما به مرور زمان سیستم ریشه تقویت شده و بنابراین می تواند باعث افزایش درصد رشد شاخه های جدید در بهار شود.
چالکود راهکاری مناسب جهت جبران کمبود کودی درختان است . در این روش نزدیک ریشه درخت چاله هایی حفر می کنند و آنها را با مخلوط کودهای آلی و شیمیایی پر می کنند. چالکود مزایای فراوانی برای درخت دارد و موجب می شود که گیاه رشد بهتری پیدا کند و کیفیت میوه ها افزایش یابد .
چالکود درختان میوه
روش چالکود شکل خاصی از جایگذاری موضعی کودهای آلی و شیمیایی در خاک می باشد. چالکود زمستانه باعث آماده شدن کود در زیر خاک برای استفاده درخت در اول فصل رشد گیاه می باشد.
به دلیل حضور آهک فعال در خاک های آهکی، زیادی بیکربنات در آب های آبیاری، کمی موادآلی، مصرف غیر صحیح (پخش سطحی) کود در سایه انداز درختان، کمی تحرک اکثر کودهای مصرفی بخصوص کودهای فسفاته و ریز مغذی ها و عدم رعایت مصرف بهینه کود و آب، درختان میوه در کشور عمدتاً دچار انواع کمبودها هستند. راندمان و کارآیی مصرف کود در روش چالکود، به مراتب بیشتر از روش پخش سطحی کود می باشد. از مزایای دیگر این روش می توان به قابلیت جذب بهتر کود توسط ریشه، تهویه بهتر و نیز نفوذ بهتر آب از طریق چاله های اطراف ریشۀ درخت اشاره کرد.
مزایای چالکود کردن
-از خشکیدگی سر شاخه های درختان میوه جلوگیری می کند.
-سبب توسعه و رشد ریشه درختان میوه می شود.
-موجب افزایش سطح برگ در درختان میوه می شود.
-سبب بهبود کیفیت میوه ها می شود.
-با کندن حفره ها و پر کردن آنها با مواد آلی نفوذپذیری آب به داخل خاک افزایش می یابد.
-مشکل علف های هرز تا حد زیادی کاهش می یابد.
-کودهای شیمیایی غیر متحرک در خاک به راحتی توسط جریان آب در دسترس ریشه درخت قرار می گیرند.
-با روش چالکود کارایی مصرف کود افزایش و مقدار مصرف کود در هکتار را می توان کاهش داد.
چالکود به صرفه و اقتصادی ترین روش کود دهی
• در روش چالکود دیگر نیازی به پابیل درختان میوه که هزینه فراوانی داشته و گاهی در اثر بی مبالاتی و فقدان دقت کارگران ریشه های فعال درختان آسیب پذیر می شود، نبوده و از نظر اقتصادی نیز این روش به صلاح باغدار است، باغدار برای هر چند سال یک بار با احداث دو الی چهار چالکود در سال های بعد نیازی به پابیل خاک نخواهد داشت.
• در روش چالکود به علت اینکه کود در نزدیکی ریشه قرار می گیرد ، به صورت مستقیم در اختیار گیاه قرار گرفته و از اتلاف کود جلوگیری می شود.
کمک به جذب موثر عناصر کم تحرک در روش چالکود
• به دلیل حضور آهک فعال در خاک های آهکی، زیادی بی کربنات در آب های آبیاری، کمی مواد آلی مصرف غیرصحیح (پخش سطحی) کود در ســایه انداز درختان و با عنایت به کمی تحرک اکثر کودهای مصرفی بخصوص کودهای فسفاته و سولفاته و عدم رعایت مصرف صحیح بهینه کود و آب، درختان میوه در کشور دچار عدم تغذیه صحیح هستند .
افزایش نفوذ پذیری خاک در روش چالکود
• کمبود مواد آلی و زیادی کربنات کلسیم در خاک های زیر کشت باغ ها عاملی برای نفوذ پذیری کم و فعال نبودن ریشه دوانی درختان عنوان شده است.
• سنگینی بافت خاک مشکل دیگری در برخی از باغ ها است، چنین خاک هایی پس از آبیاری مدت زمان طولانی تهویه ضعیفی داشته و فاقد اکسیژن کافی برای ریشه ها می باشند.
بهبود تهویه مطلوب در روش چالکود
• کمی اکسیژن و زیادی دی اکسید کربن و بی کربنات به شدت به ریشه ها صدمه رسانیده و جذب عناصر غذایی را مختل می نمایند.
• افزایش نفوذپذیری آب داخل خاک توسط حفره های مملو از مواد آلی را از دیگر محاسن ارزشمند این شیوه تغذیه گیاهی است.
• چاله های پُر شده با مواد آلی، مکان هایی فاقد آهک و مناسب برای ریشه ها را فراهم آورده و جذب عناصر را بهبود می بخشند.
• در بــرخی از بــاغ ها، نفــوذ پذیری خاک محدود بوده و آب بخوبی در خاک نفوذ نمی کند، چاله های پر شده با مواد آلی، نفوذ آب به داخل خاک را تشدید می کنند.
• ریشه ها از رشد بهتری برخوردار بوده و رنگ آنها، سفید و خوش رنگ با تراکم فراوان است.
کنترل علف هرز با روش چالکود
• با استفاده از روش چالکود مشکل علف های هرز تا حد زیادی کاهش می یابد.
• در این روش جوانه زنی بذور علف هرز کاهش می یابد. با مدفون کردن کود دامی در چاله، بذور علف هرزی که در کود دامی موجود هستند فرصت جوانه زنی پیدا نکرده و در نتیجه محل مناسبی برای رویش پیدا نمیکنند و در مصرف علفکش ها نیز صرفه جویی می شود.
راندمان کارایی مصرف کود در روش چالکود
• راندمان و کارآیی مصرف کود در روش چالکود به مراتب بیشتر از روش پخش سطحی است و چون ریشه ها به شکلی مستقیم غذای مطلوب خود را تأمین می کنند، بنابراین غذای سالم برای مدتی بدون صرف انرژی در اختیار گیاه خواهد بود.
زمان مناسب چالکود درختان میوه
بهترین زمان انجام روش چالکود در فصل زمستان و بهمن ماه است تا از ابشویی کودها جلوگیری شود وهمچنین فرصت باقی مانده تا فصل بهارموجب می شود تا براثر بارندگی عناصر ازاد شده و ریشه از آن کمک بگیرد.
طریقه چالکود کردن
محل حفر چاله
در این روش ابتدا چاله هایی را در نزدیک تنه درخت حفر می کنند . محل حفر چاله باید در 3/1 قسمت انتهای سایه انداز درختان باشد زیرا اکثر ریشه ¬های جوان و فعال در این محل وجود دارند . ریشه¬ های جوان و فعال بیش از ریشه های اصلی و قطور آب و عناصر غذایی را جذب می کنند . محل چاله ها بهتر است که در مسیر جریان آب باشد.
تعداد چاله
برای هر درخت میوه باید دو تا چهار چاله حفر شود اما تعداد چاله ها بسته به نوع درخت، وضعیت خاک، سن درخت و … متفاوت است . در باغ های پر تراکم می توان یک چاله بین هر دو درخت حفر کرد . اگر تعداد چاله کم باشد، تماس ریشه درختان با مناطق اصلاح شده خاک کم می شود و اثر مطلوبی ندارد .
قطر و عمق چاله
معمولا عمق چاله باید 30 تا 60 سانتی¬متر باشد اما به طور کلی عمق چاله به عمق پراکنش ریشه های درخت بستگی دارد . اگر شما با بیل و کلنگ چاله را حفر نمایید ، قطر چاله¬ ها بین 30 تا 60 سانتی¬متر خواهد شد اما اگر برای حفر چاله از مته پشت تراکتوری استفاده نمایید ، قطر چاله حدود 40 سانتی¬متر می شود.
چگونگی پر کردن چاله ها
هنگام حفر چاله خاک هایی را که بیرون ریخته اید را در فاصله بین ردیف¬های درختان پخش کنید و چاله کنده شده را با کود پر کنید . به اینصورت که قسمت پایین چاله را با کود دامی و سپس کودهای شیمیایی را با 5 کیلوگرم کود دامی پوسیده مخلوط ودر ته چاله بریزید و بقیه چاله ها با کود دامی پوسیده پر کنید .
نگهداری از چاله ها
اگر از چاله ها به خوبی نگهداری کنیم لازم نیست که هر سال چاله حفر نماییم بلکه حفر چاله یک بار برای چندین سال کافی خواهد بود. برای اینکه رشد ریشه در داخل چالکود بهتر شود باید رطوبت و تهویه به میزان مناسبی باشد . خیسی بیش ازحد و خشکی توده کود داخل چالکود سبب کاهش کارایی می شود.
معرفی بهترین کود برای درختان انار
کود اهن اسپانیایی ماتادور مخصوص استفاده به صورت چالکود و آبیاری و محلول پاشی
کود پلت مرغی ارگومیکس جهت استفاده به صورت چالکود در باغات انار
دستورالعمل مصرف کود ارگومیکس
تهیه و تنظیم : شهریار رضایی، کارشناس گیاه پزشکی.
